Hải Vân Quan tọa lạc trên núi Hải Vân thuộc địa giới hành chính của thị trấn Lăng Cô (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế) và phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng).

Đây là cửa ải quan trọng trấn giữ đường thiên lý Bắc - Nam có từ thời Lê, đặc biệt đến triều Nguyễn. Năm 1826, vua Minh Mạng cho xây dụng Hải Vân Quan trở thành một trong những tổ hợp các công trình để phòng thủ cho Kinh đô Huế cũng như giám sát các hoạt động ở cửa biển Đà Nẵng.

Công trình này chứa đựng nhiều giá trị về văn hóa lịch sử, đây cũng là thắng cảnh nổi tiếng tạo nên sản phẩm du lịch hấp dẫn, góp phần vào sự phát triển du lịch, dịch vụ của tỉnh Thừa Thiên Huế, thành phố Đà Nẵng và miền Trung. Hải Vân Quan sẽ là mắt xích quan trọng để nối kết hai vùng du lịch Bắc và Nam Trung Bộ. ​

Tuy nhiên, theo Trưởng Ban Tuyên giáo thành uỷ Đà Nẵng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đặng Việt Dũng, vì nhiều lý do, cả khách quan lẫn chủ quan, lâu nay di tích Hải Vân Quan chưa được quan tâm quản lý, bảo vệ và xuống cấp trầm trọng. Vì vậy, lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế và TP Đà Nẵng đã chỉ đạo ngành Văn hóa - Thể thao hai địa phương phối hợp làm hồ sơ trình Bộ VH-TT-DL xin xếp hạng di tích cấp quốc gia, thể hiện trách nhiệm của hai địa phương đối với một di sản quan trọng của tiền nhân để hại, và đặc biệt, thể hiện sự gắn kết, phối họp chặt chẽ giừa tỉnh Thừa Thiên Huế và TP Đà Nẵng từ trong lịch sứ đến hiện tại.

Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Đặng Thị Bích Liên trao Bằng xếp hạng di tích.

Có thể coi đây là biểu tượng về tình đoàn kết giữa hai địa phương hiện nay. Khi Hải Vân Quan được xếp hạng di tích cấp quốc gia, hai địa phương có cơ sở pháp lý để quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của di tích.

Trong khi đó, theo Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Đặng Thị Bích Liên: Trong lịch sử dân tộc, từ khi cha ông ta mở cõi vào phía Nam thì Hải Vân Quan thực sự trở thành một gạch nối hết sức quan trọng trên con đường thiên lý Bắc - Nam. ​Việc xếp hạng Hải Vân quan là Di tích quốc gia đã khẳng định những giá trị lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật tiêu biểu của di tích, đồng thời cũng là sự ghi nhận sự đồng lòng nhất trí của Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng đối với việc giữ gìn bảo tồn phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc.

UBND Tỉnh Thừa Thiên Huế và UBND thành phố Đà Nẵng thống nhất ký kết Bản ghi nhớ phối hợp thực hiện công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Quốc gia Hải Vân Quan.

Đại diện lãnh đạo 2 địa phương thực hiện cắm mốc tượng trưng.

Trang Lê