Hội nghị Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế biển vùng duyên hải Nam Trung bộ

Kinh tế biển Việt Nam nói chung và của vùng duyên hải Nam Trung bộ nói riêng có tiềm năng to lớn để phát triển với nhiều lợi thế như trên trục giao thông Bắc - Nam về đường bộ, đường sắt, đường biển, gần tuyến đường hàng hải quốc tế và khu vực, trữ lượng thủy sản phong phú và ngành thủy sản được quan tâm đầu tư, ngành du lịch biển đang trên đà phát triển thu hút nhiều nhà đầu tư và khách du lịch trong và ngoài nước… Hội nghị là dịp để các Bộ, ngành, các địa phương, các đơn vị nghiên cứu, các doanh nghiệp và các nhà khoa học nêu lên ý kiến, trao đổi, thảo luận, qua đó xác định được các vấn đề trọng tâm và các giải pháp khoa học và công nghệ phù hợp phục vụ phát triển kinh tế biển vùng duyên hải Nam Trung bộ, đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và vùng.

Nhiều tiềm năng và thách thức

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng nhìn nhận, trong những năm qua, đóng góp của các tỉnh, thành duyên hải Nam Trung bộ vào GDP cả nước luôn đạt tỉ lệ cao, trong đó có đóng góp của các khu kinh tế, khu công nghiệp, các cơ sở công nghiệp quan trọng ven biển như trung tâm chế biến dầu, khí, nhiệt điện, sản xuất thép... Kinh tế thuần biển, gồm khai thác và chế biến dầu khí trên biển, hàng hải, nuôi trồng và khai thác hải sản, du lịch biển, tiếp tục giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế quốc gia với mức đóng góp vào GDP cả nước đạt khoảng 10%. “Những kết quả trên có sự đóng góp một phần không nhỏ của ngành khoa học công nghệ; đặc biệt, các công trình nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong kinh tế biển khu vực Nam Trung bộ đã đem lại những tác động tích cực đến đời sống kinh tế - xã hội; nhiều công trình đã tập trung vào nghiên cứu phát triển theo hướng ứng dụng sâu vào thực tiễn, mang lại hiệu quả kinh tế cao”, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh.

Tại hội nghị, Phó Chủ tịch Lê Trung Chinh cho biết, nhận thức được tầm quan trọng của biển đối với sự phát triển kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng, trong những năm qua, thành phố Đà Nẵng đã đẩy mạnh các nghiên cứu về biển đảo nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu về các hệ sinh thái và tài nguyên sinh vật biển; điều kiện địa chất, địa hình và tài nguyên khoáng sản biển, hiện trạng môi trường biển, sưu tầm các tư liệu về biển đảo... để phục vụ phát triển kinh tế xã hội thành phố và bảo vệ chủ quyền lãnh hải. Vừa qua, UBND thành phố Đà Nẵng cũng đã phê duyệt đề án “Phát triển ngành kinh tế biển thành phố Đà Nẵng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030” với mục tiêu tăng trưởng dịch vụ kinh tế biển 12%-15%.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Trung Chinh phát biểu tại hội nghị

Theo PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi (Đại học Quốc gia Hà Nội), vùng biển Nam Trung bộ có những lợi thế, tiềm năng mang “ tính trội” như: là vùng cửa mở thông thương ra biển và có thể hỗ trợ cho hội nhập kinh tế nội khối ASEAN thông qua hành lang kinh tế Đông – Tây; nhiều vịnh, vũng có thể xây dựng thành các cảng biển nước sâu tiềm năng nhất ở nước ta, tạo tiền đề phát triển các khu kinh tế ven biển theo mô hình cảng - đô thị - biển như các khu Nghi Sơn, Vũng Áng, Dung Quất, Chân Mây, Vịnh Hàn, Nhơn Hội, Vân Phong, Vịnh Nha Trang, Cam Ranh. Đồng thời, đây cũng là nơi có triển vọng du lịch rất lớn (du lịch biển - đảo, du lịch sinh thái, du lịch vùng cát); là nơi tập trung các mỏ khoáng sản và đặc biệt có nhiều tiềm năng phát triển thủy sản cả nuôi trồng và đánh bắt hải sản.

Về phương diện du lịch, ông Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển du lịch, Tổng cục Du lịch Việt Nam, cho biết, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật trong phát triển du lịch vùng duyên hải Nam trung bộ để phát triển du lịch biển đã có nhiều khởi sắc. Cụ thể như các ứng dụng trong hệ thống nhà hàng, khách sạn, khu nghỉ dưỡng xanh hướng tới tiết kiệm nhiên liệu và năng lượng, đồng thời giảm thiểu phát thải ra môi trường. Đặc biệt, với định hướng phát triển du lịch cộng đồng, công nghệ sạch và công nghệ cao đã bắt đầu được đưa vào nông nghiệp nhằm phát triển loại hình du lịch nông nghiệp cao.

Tuy nhiên, bên cạnh những tiềm năng, lợi thế sẵn có, theo Thứ trưởng Trần Văn Tùng, hiện nay, vùng duyên hải Nam Trung bộ vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức trong phát triển bền vững kinh tế biển, từ việc gắn kết giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo vệ môi trường; lợi thế, tiềm năng là cửa ngõ vươn ra các vùng chưa được phát huy đầy đủ; phát triển một số ngành kinh tế biển mũi nhọn chưa đáp ứng với đòi hỏi của thực tiễn. Bên cạnh đó, sự liên kết giữa các vùng biển với vùng ven biển, vùng ven biển với vùng nội địa, giữa địa phương có biển với địa phương không có biển và giữa các ngành, lĩnh vực còn chưa hiệu quả; các hệ sinh thái biển, đa dạng sinh học biển bị suy giảm; một số tài nguyên biển bị khai thác quá mức; công tác ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, biển xâm thực còn nhiều hạn chế, bất cập. Mặt khác, khoa học và công nghệ, điều tra cơ bản, phát triển nguồn nhân lực biển chưa trở thành nhân tố then chốt trong phát triển bền vững kinh tế biển.

Đề xuất nhiều giải pháp đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ

Tại hội nghị, nhiều giải pháp công nghệ đã và đang áp dụng đạt hiệu quả cao được các đơn vị, doanh nghiệp giới thiệu, chia sẻ kinh nghiệm, cụ thể như: ứng dụng công nghệ đá tuyết vào công tác bảo quản hải sản trong quá trình đánh bắt cá xa bờ, trong đó nghiên cứu làm chủ công nghệ, thiết kế, chế tạo máy tạo đá tuyết sẽ tạo ra tiền đề quan trọng để ứng dụng công nghệ đá tuyết vào công tác bảo quản hải sản trong đánh bắt cá xa bờ tại Việt Nam; nghiên cứu, hoàn thiện và chuyển giao công nghệ sinh sản giống nhân tạo và nuôi thương phẩm các đối tượng thủy sản, có giá trị kinh tế cao cho người nuôi trồng thủy sản tỉnh Khánh Hòa; ứng dụng công nghệ viễn thám trong quan trắc giám sát chất lượng nước ven bờ phục vụ kinh tế biển; ứng dụng công nghệ 4.0 và trí tuệ nhân tạo để xây dựng và phát triển hệ thống du lịch thông minh vùng duyên hải Nam Trung Bộ…

Cùng với đó, nhiều giải pháp được đề xuất nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế biển vùng duyên hải Nam Trung bộ nói chung và một số địa phương nói riêng từ hoàn thiện thể chế, quy hoạch; phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông; phát triển nguồn nhân lực biển; phát triển các chuỗi đô thị; phát triển các ngành nghề kinh tế biển mới; phát triển kinh tế đảo; phát triển năng lượng tái tạo… cho tới liên kết vùng; tăng cường hợp tác quốc tế; hoàn thiện cơ chế quản lý; thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân và đổi mới sáng tạo… Đồng thời, một số chương trình và đề tài nghiên cứu cụ thể cũng được đề xuất nhằm tăng cường vai trò của khoa học công nghệ đối với phát triển kinh tế biển của vùng.

Các đại biểu chia sẻ ý kiến tại hội nghị

Khẳng định vị trí, vai trò của khoa học công nghệ trong phát triển bền vững kinh tế biển Nam Trung bộ,  PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi cho rằng, khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực biển chất lượng cao được xem là khâu tạo đột phá để đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững kinh tế biển vùng Nam Trung bộ, thông qua: thúc đẩy đổi mới sáng tạo; tận dụng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến, khoa học, công nghệ mới; thu hút chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu, nhân lực chất lượng cao. Theo PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi, điều này cần phải bắt đầu từ việc thay đổi tầm nhìn chiến lược đối với phát triển bền vững kinh tế biển Nam Trung bộ theo hướng từng bước xây dựng một nền kinh tế biển xanh; căn cứ vào tầm nhìn và định hướng mới sẽ lựa chọn các nhiệm vụ, giải pháp khoa học và công nghệ thích hợp.

PGS. TS Bùi Tất Thắng, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đề xuất hình thành một Chương trình khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cho sự phát triển kinh tế biển của vùng với các mục tiêu cụ thể, rõ ràng về lĩnh vực, ngành nghề, thời hạn, cơ quan/người chịu trách nhiệm và các quy định về chế độ, trách nhiệm để đảm bảo sự thành công của Chương trình và mục tiêu của quy hoạch phát triển kinh tế biển vùng duyên hải Nam Trung bộ.

Phát biểu kết luận Hội nghị, PGS. TS Nguyễn Hồng Sơn nhận định, trong thời gian tới, để khoa học công nghệ thực sự có vai trò thúc đẩy phát triển nền kinh tế biển vùng duyên hải Nam Trung bộ, giải pháp đầu tiên là cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt nhằm đảm bảo sự thông suốt trong nhận thức về vai trò, vị trí của kinh tế biển, cũng như vai trò của khoa học công nghệ đối với sự phát triển kinh tế biển của vùng duyên hải Nam Trung bộ từ trung ương đến địa phương, từ cán bộ cho đến người dân và doanh nghiệp. Theo PGS. TS Nguyễn Hồng Sơn, phát triển kinh tế biển ở Việt Nam nói chung và kinh tế biển ở vùng duyên hải Nam Trung bộ nói riêng, không thể bền vững nếu không có vai trò của khoa học công nghệ, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi căn bản sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; hội nhập quốc tế sâu, rộng; biến đổi khí hậu và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ với những tác động nhanh, nhiều chiều và khó lường đối với nền kinh tế nước ta.

Bên cạnh đó, cần cụ thể hóa chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 thông qua việc tiếp tục hoàn thiện các khung khổ pháp luật và điều tiết; xây dựng những chương trình, kế hoạch hành động cụ thể; lồng ghép các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp phát triển kinh tế biển vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của ngành, địa phương. Đồng thời, Phó Trưởng ban Ban Kinh tế Trung ương cho rằng, cần xây dựng các chương trình, kế hoạch triển khai cụ thể để khoa học công nghệ cùng với phát triển nguồn nhân lực biển chất lượng cao thực sự là một trong 3 khâu đột phá để phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam nói chung và kinh tế biển vùng duyên hải Nam Trung bộ nói riêng đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045; tiếp tục tăng cường cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, cải cách hành chính; khuyến khích đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp; tăng cường hợp tác quốc tế nhằm thu hút đa dạng các nguồn lực, nhất là nguồn lực từ khu vực kinh tế tư nhân cho phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ cho phát triển bền vững kinh tế biển của vùng.

Cùng với đó, cần tăng cường sự phối hợp và liên kết giữa các tỉnh, thành phố trong vùng và với các tỉnh, thành phố của cả nước trong các hoạt động phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ cho phát triển bền vững kinh tế biển của vùng, cũng như sự phối hợp giữa các bộ, ngành có liên quan, đặc biệt giữa Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong hỗ trợ phát triển vùng thông qua những chương trình, dự án cụ thể.

Trong khuôn khổ hội nghị diễn ra triển lãm giới thiệu các doanh nghiệp vùng duyên hải Nam Trung bộ với các sản phẩm ứng dụng khoa học công nghệ

Nhiều sản phẩm ứng dụng khoa học công nghệ được giới thiệu tại triển lãm

NGÔ HUYỀN