Xây dựng khung pháp lý rõ ràng và hạ tầng minh bạch để phát triển hệ sinh thái tài sản số tại Đà Nẵng

Phiên thảo luận nằm trong khuôn khổ Tọa đàm “Định vị và phát triển Trung tâm tài chính quốc tế (IFC) tại Đà Nẵng: Cơ hội thu hút các giao dịch và đầu tư” diễn ra vào ngày 7-11.

Khung pháp lý minh bạch

Ông David Otto - Nhà sáng lập kiêm Luật sư điều hành Martin Davis PLLC (Hoa Kỳ) cho biết, nền kinh tế kỹ thuật số đang chuyển dịch từ mô hình tập trung sang phi tập trung, với trọng tâm là token hóa giá trị và tài sản trong thế giới thực.

Theo ông, hệ sinh thái kỹ thuật số mới không chỉ thay đổi cách thức lưu chuyển giá trị mà còn mở rộng khả năng tiếp cận thị trường vốn toàn cầu, cho phép nhiều cá nhân và cộng đồng tham gia vào các loại tài sản mà trước đây họ không thể tiếp cận – như bất động sản, nghệ thuật hay hạ tầng năng lượng.

“Token hóa mang lại một cơ chế tài chính song song, minh bạch và toàn diện hơn, tạo cơ hội cho các dự án cộng đồng và phát triển bền vững. Tuy nhiên, để hệ sinh thái này vận hành hiệu quả, khung pháp lý và cơ chế tuân thủ (KYC/AML) là yếu tố bắt buộc nhằm ngăn chặn rửa tiền và đảm bảo tính minh bạch. Điều cần thiết là sự cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy sáng tạo”, ông David Otto nhìn nhận.

Theo ông, blockchain đã phát triển từ công cụ truyền dữ liệu thành nền tảng phân phối giá trị an toàn, bất biến, dù quá trình ứng dụng vẫn đang ở giai đoạn đầu. Trong khi đó, hệ thống ngân hàng truyền thống, vốn là “cửa ngõ tự nhiên” cho việc kiểm soát và xác thực giao dịch, đang bị thách thức bởi các mô hình tài chính phi tập trung.

Ông nhấn mạnh: “Token hóa không chỉ là công nghệ, mà là một cách tiếp cận mới để mở rộng cơ hội kinh tế và tài chính toàn cầu”.

Chia sẻ kinh nghiệm Singapore, ông Lian Chuan Yeoh - Luật sư thành viên Withers Khattar Wong LLP, nhấn mạnh 03 trụ cột quản lý: Đạo luật Dịch vụ Thanh toán; Đạo luật Chứng khoán và Hợp đồng tương lai; và Đạo luật Tư vấn Tài chính.

Singapore đặc biệt chú trọng bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ, với các biện pháp như: cấm sử dụng người nổi tiếng để quảng bá, không cho phép giao dịch ký quỹ hay sản phẩm phái sinh DPT dành cho cá nhân, và yêu cầu đánh giá rủi ro trước khi cung cấp dịch vụ.

Trong khi đó, bà Sara Or - Luật sư thành viên Johnson Stokes & Master cho biết, Hồng Kông hiện có 03 cơ quan giám sát chính trong lĩnh vực tài chính, gồm Ủy ban Chứng khoán và Hợp đồng tương lai (SFC), Cơ quan Tiền tệ Hồng Kông (HKMA) và Cơ quan Bảo hiểm. Trong đó, SFC và HKMA đóng vai trò trung tâm trong việc quản lý tài sản kỹ thuật số và thị trường tài chính.

Hồng Kông coi tài sản số là biểu hiện kỹ thuật số của giá trị có thể giao dịch, bao gồm token đầu tư và stablecoin, nhưng loại trừ tiền tệ pháp định và tài sản ảo trong trò chơi.

“Hệ thống pháp lý của Hồng Kông luôn phát triển song hành với thị trường và tham chiếu các tiêu chuẩn quốc tế như của FATF và FSB nhằm duy trì vị thế của đặc khu như một trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu”, Sara Or nhấn mạnh.

Định hướng phát triển cho Đà Nẵng

Ông Joel Chen - đối tác Withers Khattar Wong LLP, cho biết, có  hai lý do để Việt Nam quan tâm đến kinh nghiệm của Indonesia trong lĩnh vực tiền điện tử.

Thứ nhất, Việt Nam và Indonesia có nhiều điểm tương đồng hơn so với Việt Nam và các trung tâm tài chính khác như Singapore hay Dubai. Indonesia đang xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại Bali, và trong nhiều chính sách, chính phủ nước này thường lấy Việt Nam làm đối chiếu. Thứ hai, Đà Nẵng đặt mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới công nghệ, trong đó tiền điện tử được xem là trụ cột. Indonesia có thể mang lại nhiều bài học từ quá trình điều chỉnh lĩnh vực này.

“Câu chuyện tiền điện tử của Indonesia vẫn đang được viết tiếp. Việt Nam thì đang bắt đầu hành trình này, tôi hy vọng những kinh nghiệm của Indonesia có thể giúp Đà Nẵng và Việt Nam đi nhanh hơn, tránh được những vòng lặp và sai lầm không cần thiết”, ông Joel Chen nói.

Ông Ben El-Baz - Trưởng nhóm phát triển toàn cầu của Tập đoàn HashKey cho biết, khung pháp lý rõ ràng và thực thi nghiêm minh là nền tảng giúp thị trường tài sản số phát triển bền vững. Các trung tâm tài chính như Hồng Kông, Singapore, EU và UAE đang thiết lập quy định cụ thể về chống rửa tiền (AML), xác minh khách hàng (KYC) và bảo vệ tài sản.

Ông Ben El-Baz đánh giá Việt Nam đang đi đúng hướng khi ban hành Nghị quyết 05 và xây dựng hành lang pháp lý cho tài sản ảo.

“Việc hình thành các sàn giao dịch được cấp phép trong nước sẽ giúp bảo vệ nhà đầu tư, thu hút dòng vốn và thúc đẩy đổi mới Web3 tại Việt Nam,” ông Ben El-Baz chia sẻ.

Ông cũng khẳng định, HashKey ưu tiên bảo mật tài sản và tách bạch rõ ràng giữa tài sản khách hàng và tài sản công ty. Đồng thời, hệ thống của HashKey áp dụng tiêu chuẩn quốc tế về lưu ký ngoại tuyến và quy tắc giao dịch công bằng cho mọi nhà đầu tư.

Về triển vọng, ông Ben El-Baz cho rằng Việt Nam, đặc biệt là Đà Nẵng có tiềm năng trở thành trung tâm đổi mới tài sản số khu vực, nếu sớm hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế thử nghiệm cho các doanh nghiệp Web3. “Sự rõ ràng về quy định không chỉ bảo vệ người dùng mà còn là chìa khóa thu hút vốn toàn cầu” ông nói.

Theo GS. David Lee, cơ quan tiền tệ Singapore (MAS) áp dụng chiến lược “phát triển theo giai đoạn”, bắt đầu bằng thử nghiệm (sandbox) và chỉ cấp phép chính thức khi công nghệ và năng lực tuân thủ đã chứng minh được hiệu quả.

Mục tiêu là đưa Singapore trở thành trung tâm tài sản kỹ thuật số toàn cầu đáng tin cậy, vừa thúc đẩy đổi mới, vừa bảo vệ người dùng. Về hướng phát triển, Singapore đẩy mạnh ứng dụng Web3, blockchain và hợp đồng thông minh trong thương mại điện tử, tài trợ chuỗi cung ứng và tài chính bao trùm. Các dự án như Orchid Blueprint, Flex Platform, Mariana, DES… giúp xây dựng hạ tầng thanh toán lập trình được kết nối xuyên biên giới, thúc đẩy chuyển giao tài sản số minh bạch, hiệu quả.

“Chúng tôi muốn xây dựng một hệ sinh thái tài chính mở, minh bạch, có khả năng lập trình và liên kết toàn cầu, nơi mọi cá nhân hay doanh nghiệp đều có thể chuyển giao tài sản số an toàn, không giới hạn biên giới,” GS. Lee nói.

Theo ông Lamon Rutten, chuyên gia của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), công nghệ mã hóa tài sản (token hóa) đang mở ra cơ hội hàng nghìn tỷ USD cho Việt Nam nếu có khung pháp lý rõ ràng và sự ủng hộ từ Chính phủ. Ông nhấn mạnh, bất kỳ tài sản nào tạo ra doanh thu đều có thể được mã hóa,  từ bất động sản, tàu biển, dự án năng lượng, tín chỉ carbon cho đến doanh thu tương lai của doanh nghiệp nhỏ.

“Nếu Việt Nam muốn, chỉ trong 2–3 năm có thể hình thành thị trường token hóa quy mô toàn cầu,” ông Lamon Rutten nói.

Tuy nhiên, ông Lamon Rutten cũng lưu ý, rào cản lớn hiện nay là thiếu hành lang pháp lý và cơ sở hạ tầng, cùng tâm lý e ngại cái mới.

“Chúng ta phải xác định rõ token nào có tài sản bảo đảm, dành cho nhà đầu tư nào, và trách nhiệm của sàn giao dịch ra sao. Nếu để phát hành bừa bãi, rủi ro danh tiếng sẽ rất lớn”, ông Lamon Rutten cảnh báo.

Đối với Việt Nam, chuyên gia IFC cho rằng Việt Nam có thể bắt đầu ngay với việc mã hóa các lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh như cà phê, gạo; Thị trường tín chỉ carbon sử dụng blockchain để xác minh tính minh bạch; Năng lượng tái tạo – mã hóa sản lượng điện mặt trời để giao dịch quốc tế.

Bên cạnh đó, mã hóa doanh thu bất động sản và du lịch, giúp huy động vốn nhanh hơn. Tài sản văn hóa và sở hữu trí tuệ, mở hướng huy động vốn cộng đồng cho điện ảnh, thể thao.

“Token hóa giúp gắn kết tài sản thực với nền kinh tế số, dễ kiểm soát và minh bạch hơn so với tiền ảo. Nếu Việt Nam đi sớm, chúng ta có thể trở thành trung tâm tài chính số của khu vực,” ông Rutten khẳng định.

THANH THẢO - QUANG HÀ