Đột phá hạ tầng giao thông, hướng đến phát triển bền vững - Bài 1: Đường sắt đô thị là trục xương sống

Công trình của tầm nhìn

Sau sáp nhập đơn vị hành chính, không gian phát triển đô thị, kinh tế, du lịch, logistic của Đà Nẵng được mở ra trên quy mô lớn, liên kết chặt chẽ của các khu vực từ Liên Chiểu, Hòa Vang, Hội An, Tam Kỳ, đến Chu Lai và khu vực phía Tây.

Cùng với cơ hội phát triển, Đà Nẵng phải đối diện với những áp lực ngày càng tăng về giao thông đô thị, vấn đề ô nhiễm môi trường và nhu cầu di chuyển của hành khách và người dân. Để duy trì tốc độ phát triển và nâng cao chất lượng sống, Đà Nẵng cần một bước đột phá trong hạ tầng giao thông. Giải pháp chiến lược, tối ưu nhất chính là việc xây dựng một hệ thống đường sắt đô thị hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Quang Nam, Đà Nẵng hướng đến xây dựng một hệ thống đường sắt đô thị không chỉ là phương tiện kết nối, mà còn là giải pháp bền vững, góp phần giảm ùn tắc giao thông, giảm thiểu phát thải carbon và khuyến khích vận tải thân thiện môi trường. Các tuyến đường sắt sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, tăng trưởng thương mại, dịch vụ, du lịch, logistics ở khu vực lân cận.

“Đây không chỉ là một dự án giao thông, đây là công trình của tầm nhìn, thể hiện khát vọng đưa Đà Nẵng vươn lên tầm vóc khu vực, kết nối các khu vực chức năng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và kiến tạo một môi trường sống xanh, sạch, đẹp hơn cho thế hệ mai sau”, Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Quang Nam nói.

Kinh nghiệm của các thành phố lớn trên thế giới như Seoul, Tokyo, Singapore, Bangkok hay là Melbourne cho thấy, đường sắt đô thị là yếu tố chính quyết định để hình thành phát triển đô thị hiện đại, bền vững, giúp giảm ùn tắc giao thông, giảm phát thải, đồng thời mở ra không gian mới, gắn với các trung tâm thương mại, du lịch và các dịch vụ khác.

“Với tầm nhìn dài hạn, Đà Nẵng xác định đường sắt đô thị sẽ là một trục xương sống của mạng lưới giao thông thông minh, kết nối nội đô với các đô thị lân cận, mở rộng liên kết với thành phố Huế, Quảng Ngãi và các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, hình thành chuỗi đô thị kinh tế và du lịch vùng”, Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Quang Nam đánh giá.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Quang Nam cho biết, Đà Nẵng sẽ rà soát lại toàn bộ quy hoạch giao thông, lấy đường sắt đô thị làm lõi, kết nối nhà ga, sân bay, cảng biển, bến xe. Mục tiêu là phát triển mô hình đa cực, đa trung tâm, lan tỏa về phía Tây và hình thành các đô thị TOD dọc tuyến Đà Nẵng – Hội An.

Từ kinh nghiệm của các địa phương, Đà Nẵng sẽ ưu tiên đầu tư hạ tầng đi trước, đồng thời chú trọng đào tạo nhân lực và xây dựng bộ máy quản lý ngay từ đầu để tránh lặp lại vướng mắc của các địa phương khác.

16 trục đường sắt đô thị

Theo định hướng đến năm 2045, Đà Nẵng sẽ hình thành 16 trục đường sắt đô thị kết hợp cả MRT và LRT với chiều dài hơn 204km, kết nối các khu vực từ Liên Chiểu – cảng biển – khu thương mại tự do, sân bay quốc tế Đà Nẵng, trung tâm thành phố, các khu công nghiệp, đến Hội An, Tam Kỳ và sân bay Chu Lai.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Lương Thạch Vỹ cho biết, trong hệ thống tuyến đường sắt đô thị, tuyến ưu tiên nghiên cứu gồm tuyến thứ nhất nối từ sân bay quốc tế Đà Nẵng - Hội An - Tam Kỳ - Chu Lai. Tuyến này chia thành 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1 nối sân bay quốc tế Đà Nẵng tới Hội An gồm đường sắt LRT nối từ sân bay Đà Nẵng - nối bãi biển Mỹ Khê dài hơn 7km, và MRT nối từ Trường Đại học Việt Hàn - ga Đà Nẵng hiện tại dài hơn 17km với kế hoạch đầu tư từ 2025 - 2030.

Giai đoạn 2 kế hoạch đầu tư sau năm 2030 nối từ Hội An - Tam Kỳ - Chu Lai.

Tuyến thứ 2, ưu tiên nghiên cứu là đường sắt nối từ nhà ga đường sắt tốc độ cao đến ga đường sắt đô thị trung tâm. Mục tiêu tuyến đường sắt này là phục vụ kết nối khu vực ga đường sắt tốc độ cao quốc gia vào khu vực trung tâm thành phố. Tuyến này có thời gian thực hiện theo tiến độ thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao quốc gia đoạn qua thành phố Đà Nẵng

Theo ông Lương Thạch Vỹ, việc đầu tư hệ thống hơn 200km đường sắt đô thị đòi hỏi nguồn lực rất lớn. Thành phố định hướng huy động vốn từ nhiều nguồn: đầu tư công, ODA và hình thức PPP.

Bên cạnh đó, các khu vực quanh nhà ga sẽ được phát triển theo mô hình TOD – đô thị định hướng giao thông công cộng, vừa tạo nguồn khách, vừa hình thành quỹ đất và nguồn thu tái đầu tư hạ tầng.

Việc phát triển MRT và LRT là xu thế tất yếu của những đô thị hiện đại. Singapore là một trong những quốc gia có hệ thống tàu MRT hàng đầu thế giới, đã đưa vào hoạt động tuyến đầu tiên vào năm 1987. Ngày nay, tàu MRT đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống đô thị tại nhiều quốc gia. Không chỉ đơn thuần là một phương tiện di chuyển, phát triển đường sắt đô thị với MRT và LRT còn là minh chứng cho sự tiến bộ trong công nghệ và tầm nhìn phát triển bền vững của các đô thị hiện đại.

HOÀNG PHAN – THANH THẢO