Khát vọng phát triển vùng Tây - Bài 1: Những trăn trở kéo dài

Sau hợp nhất, Đà Nẵng là thành phố trực thuộc Trung ương có diện tích lớn nhất cả nước, gần 12.000 km² với dân số hơn 3 triệu người. Thành phố có đầy đủ hệ thống hạ tầng chiến lược như sân bay, cảng biển, khu công nghiệp, khu công nghệ cao và hành lang kinh tế Đông – Tây kết nối quốc tế. Cùng với Trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do đang khẩn trương triển khai.

Lợi thế lớn nhất của Đà Nẵng mới là sự hợp lực, hội tụ nguồn lực, không gian và chính sách đặc thù để chuyển mình thành một trung tâm kinh tế lớn, hiện đại và bền vững của cả nước.

Điều đó mang đến tiềm năng phát triển to lớn, nhưng cũng đặt ra trách nhiệm nặng nề, khi phải đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa các vùng, không để miền núi tụt lại phía sau trong khi đồng bằng bứt phá mạnh mẽ. Đây là bài toán phát triển toàn diện, công bằng và bền vững.

Bức tranh hai phía

Khu vực ven biển phía Đông từ lâu được xem là “mặt tiền” của Đà Nẵng, tập trung nhiều khu nghỉ dưỡng, khách sạn, dịch vụ du lịch và các dự án bất động sản lớn. Hạ tầng hiện đại, mật độ dân cư cao, thu nhập bình quân và mức sống của người dân cũng ở mức cao.

Vùng Đông bao gồm toàn bộ không gian đồng bằng ven biển và trung du của thành phố, gồm thành phố Đà Nẵng cũ và 9 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Quảng Nam cũ (ở phía Đông). Toàn vùng có diện tích hơn 4.000km2, chiếm gần 35% tổng diện tích toàn thành phố, nhưng tập trung một lượng dân số khoảng 2,5 triệu người, chiếm hơn 80% dân số toàn thành phố.

Trong bối cảnh quy hoạch "Đà Nẵng mới", khu vực này được xem là "Vùng hạt nhân đô thị" - khu vực sẽ được củng cố và phát triển chiều sâu, đóng vai trò là đầu tàu, đô thị trung tâm để kéo theo sự phát triển của "Cánh Tây" rộng lớn hơn.

Vùng Đông được xác định vai trò là vùng có các đô thị động lực, thương hiệu mang tầm quốc tế và khu vực. Các đô thị được định hướng đa dạng và linh hoạt hơn về chức năng, trong đó có chức năng nổi trội như: đô thị hành chính, đô thị tài chính công nghệ, đô thị di sản, đô thị du lịch, đô thị công nghiệp, đô thị cảng biển, đô thị sân bay…

Ngược lại, khu vực phía Tây, bao gồm các xã miền núi như Nam Trà My, Trà Linh, Trà Leng, Hùng Sơn, Trà Tập, A Vương, Đông Giang, Sông Vàng… địa hình chủ yếu là núi cao, rừng, giao thông cách trở.

Đa số cư dân là đồng bào dân tộc thiểu số (Cơ Tu, Xê Đăng, Ca Dong...), sinh kế dựa vào nông nghiệp nhỏ lẻ, lâm sản phụ. Nhiều khu dân cư thiếu hạ tầng thiết yếu; dịch vụ y tế, giáo dục chưa thật sự đáp ứng nhu cầu; cơ hội việc làm và thu nhập bình quân còn thấp hơn so với khu vực phía Đông, chưa kể đến những ảnh hưởng từ các đợt thiên tai, lũ lụt, sạt lở…

Ông Hoàng Văn Hùng – Chủ tịch UBND xã Phước Trà cho biết, xã đang gặp khó khăn về địa bàn dân cư, thậm chí nằm vùng xa xôi nên bị chia cắt, gây trở ngại lớn trong việc điều hành, phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, xã đang có định hướng sẽ sắp xếp, quy hoạch lại các khu dân cư tập trung.

“Trên địa bàn có tuyến đường từ Quốc lộ 14E đến đường Đông Trường Sơn đi vào Khu di tích Khu ủy V có lưu lượng đi lại của học sinh, phụ huynh, người dân và du khách rất lớn. Nhưng thực trạng bị hư hỏng, hẹp, nhiều đoạn cong, che khuất tầm nhìn gây mất an toàn khi lưu thông” – ông Hùng cho biết thêm.

Theo bà Hồ Thị Minh Thuận - Bí thư Đảng ủy xã Trà Linh, sâm Ngọc Linh không chỉ được xác định là cây trồng chủ lực có giá trị kinh tế cao, mà còn là biểu tượng và bản sắc đặc trưng của vùng đất núi rừng.

Để thực hiện thành công các mục tiêu trong việc xây dựng xã Trà Linh và khu vực phía Tây Đà Nẵng trở thành trung tâm công nghiệp dược liệu với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực, cần có những bước đi chiến lược trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

“Trung ương, thành phố cần ban hành các chính sách và cơ chế đặc thù, tăng cường nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, viễn thông, cũng như hệ thống cơ sở nghiên cứu, bảo quản và chế biến dược liệu, đặc biệt đối với Sâm Ngọc Linh” – Bà Thuận kiến nghị.

Nhận diện điểm nghẽn

Sự chênh lệch Đông – Tây không chỉ là câu chuyện phát triển mất cân đối, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy. Trong đó, điểm nghẽn về hạ tầng chính là nguyên nhân dẫn đến sự chênh lệch trong phát triển.

Khi vùng Tây chưa được khai phá hết tiềm năng, mọi nguồn lực đầu tư đều đổ dồn vùng Đông sẽ khiến khoảng cách ngày càng nới rộng. Kéo theo đó, người dân vùng Tây ít tiếp cận được dịch vụ hiện đại, chất lượng sống thấp hơn.

Bà Phan Thị Bích Phượng - Trưởng phòng Kinh tế xã Nông Sơn cho biết, khó khăn lớn nhất hiện nay là thiếu quy hoạch đồng bộ. Một số địa điểm có tiềm năng như khu nước nóng Tây Viên, phố chợ Trung Phước đã có chủ trương đầu tư nhưng đang chờ điều chỉnh quy hoạch tổng thể. Khi có quy hoạch mới, xã sẽ thu hút nhà đầu tư khai thác dịch vụ nghỉ dưỡng, chợ dân sinh, khu phố thương mại...

Tài nguyên lớn nhất của vùng Tây là quỹ đất, nhưng phần lớn là địa hình đồi núi (hơn 80% diện tích), không thuận lợi để phát triển các khu chức năng mới. Bên cạnh đó, địa hình chia cắt, khó khăn về hạ tầng kết nối, giao thông lớn chủ yếu theo kết nối Đông - Tây.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Tây Giang Bhling Mia, cần tiếp tục đầu tư hệ thống hạ tầng giao thông. Trong đó ưu tiên nâng cấp đường 14G từ Túy Loan đi Prao và tuyến ĐT 606 từ trung tâm xã Avương đến cửa khẩu phụ Tây Giang - Kà Lùm thuộc xã Hùng Sơn, nhằm rút ngắn khoảng cách phát triển giữa miền núi và đô thị.

“Thành phố cần quan tâm, nghiên cứu xây dựng và ban hành cơ chế đặc thù riêng cho các xã miền núi phía Tây của thành phố. Tiếp tục sớm có chủ trương đẩy mạnh công tác phân cấp, phân quyền gắn phương châm “Địa phương bàn, địa phương quyết định, địa phương thực hiện, địa phương chịu trách nhiệm” - Bí thư Đảng ủy xã Tây Giang Bhling Mia nói.

Đánh giá của Sở Xây dựng thành phố, về tổng thể, đối với vùng Tây, sự khó khăn trong kết nối hạ tầng là điểm yếu cơ bản, là rào cản lớn nhất cho sự phát triển của vùng.

Chiến lược phát triển vùng Tây là cần tập trung đầu tư hạ tầng giao thông đảm bảo kết nối đồng bộ, thông suốt. Đây chính là chìa khóa cho bài toán phát triển vùng, mở ra chiến lược phát triển mới dựa trên yếu tố đặc trưng, phát huy giá trị lợi thế là các cửa ngõ phía Tây của thành phố.

Sự chênh lệch về mức sống, thu nhập và tốc độ phát triển giữa các vùng đô thị, đồng bằng với các khu vực nông thôn, miền núi đang là thách thức lớn trong quá trình phát triển thành phố.

Nhận diện thách thức này, chính là cơ sở để thành phố xác lập các bước đi trong lộ trình hướng tới một Đà Nẵng phát triển cân bằng và bền vừng. Đó là xác lập không gian phát triển thành hai vùng Đông và Tây, không nhằm tạo ranh giới phát triển mà hướng đến sự cân bằng, chia sẻ cơ hội, rút ngắn khoảng cách giữa đồng bằng (phía Đông) và miền núi (phía Tây) cũng như khai thác hiệu quả tiềm năng riêng của từng tiểu vùng trong giai đoạn mới. Khi đó, vùng Tây sẽ không còn khoảng cách chênh lệch về kinh tế - xã hội và sẽ “không bị bỏ lại phía sau”.

CỔNG TTĐT TP