Cuộc tuần du Ngũ Hành Sơn của vua Minh Mạng năm 1831 và bản điều trần của người học trò huyện Duy Xuyên

Trong 20 năm ở ngôi (1820-1840), vua Minh Mạng tiếp tục củng cố vương quyền của nhà Nguyễn bằng một thiết chế nhà nước quân chủ chuyên chế kiểu phương Đông. Nhà vua thâu tóm mọi quyền hành trong tay. Tốn kém nhất và gây phiền toái nhất cho quan lại địa phương và dân chúng là những cuộc tuần du của nhà vua.

Chỉ riêng ở Quảng Nam, Minh Mạng đã tổ chức tuần du đến chiêm bái và ngoạn cảnh Ngũ Hành Sơn, một danh thắng bậc nhất của Quảng Nam, vào những năm 1825, 1827 và 1831.

Năm 1831, trời làm khô hạn, bốn huyện thuộc trấn Quảng Nam là Diên Phước, Hòa Vang, Duy Xuyên, Lễ Dương bị mất mùa nghiêm trọng. Nhưng vua Minh Mạng sau khi tổ chức ăn mừng lễ tứ tuần đại khánh linh đình, triều đình tại kinh thành Huế năm trước, vẫn tiến hành ngự lãm Ngũ Hành Sơn vào năm sau đó.

Quan Hiệp trấn Quảng Nam lúc bấy giờ là Phan Thanh Giản được lệnh chuẩn bị cuộc nghênh đón, đã dâng sớ can gián vua nên sau đó đã bị giáng cấp sung quân ở đồn Trà My, miền tây Quảng Nam để chống lại việc quấy phá của tộc người thiểu số. Và cuộc tuần du của vua vẫn cứ tiến hành như đã định.

Trong chuyến tuần du này, trên đường trở về đã xảy ra một sự cố hiếm thấy. Có một thư sinh áo vải tuổi độ 20 – 22, quê ở làng Thới Bình, huyện Duy Xuyên, tên là Nguyễn Đình Chương đã dâng sớ lên vua nêu rõ thực trạng tình hình đất nước và đời sống khổ cực của dân chúng trong hạt, đồng thời cũng lên tiếng phê phán cuộc tuần du mà nhiều đại thần cũng như thuộc quan đã có ý kiến can gián.

Về sự kiện này, sách Minh Mạng chính yếu chỉ chép mấy dòng ngắn gọn như sau: “Vua vào chơi tỉnh Quảng Nam, có người học trò tên Lê Đình Chương đón xa giá, đếm xỉa những điều tai dị như nắng khô, mưa lụt, nói nhiều đến ngông cuồng, trái lẽ. Giao cho bộ Hình bàn luận, xin theo luật “Yêu ngôn” (nói điều yêu quái), kết tội “trảm giam hậu” (giam lại chờ chém)”.

Còn theo giám mục Taberd trong thư gửi ông Langlois đề ngày tháng 3-1831, thì Nguyễn Thế Lương⁽¹⁾ đón ngự giá vua Minh Mạng dâng một “bản tấu” (placet) dài 11 trang và cho đây là “một kiệt tác trong số những điều trần nổi tiếng xưa nay ở đây”…

Nội dung bản điều trần có đoạn: Mỗi lần đức vua tuần du dài ngày là mỗi lần tốn phí lớn lao, chưa nói đến nỗi cực nhọc và sự phiền muộn trong dân tình (…) Ngày hôm nay, bệ hạ lại tuần du trấn Quảng Nam, các đại thần cũng như thuộc quan đã lên tiếng can gián. Kẻ hạ dân này dù đơn độc và tầm thường, cũng xin thẳng thắn đệ trình lên bệ hạ đôi lời. Nếu bệ hạ lấy làm phật ý nổi giận ấy là đã quên cái gương của triều Ngu chịu lắng nghe những lời chỉ trích lỗi lầm của vua… Còn như may ra bệ hạ hồi tâm xét nghĩ, luôn luôn xem dân là quý, là rường cột chống đỡ vương triều. Trong trường hợp này, vua chẳng khác chi là chiếc thuyền và dân chẳng khác chi là nước. Chỉ có nước chở thuyền, chứ chưa từng nghe thuyền chở nước bao giờ. Kẻ hạ dân dám xin Cửu trùng chớ nên khinh thị những ngu kiến trong sớ này, và cầu mong Thánh thượng để lòng thực thi. Nhược bằng đấng Thiên tử khi dễ và ruồng bỏ, bắt tội phạm thượng khi quân, kẻ hạ dân đây cam lòng chịu tội, không một chút hối tiếc”.

Còn số phận của người dâng sớ sau đó ra sao? Cũng theo thư của giám mục Taberd thì “con người trẻ tuổi ấy liền bị bắt và khép vào tội chết. Nhiều quan văn tỏ ra có biệt nhãn với tài học và sự quả cảm của anh ta, cùng lên tiếng xin vua ân xá. Nếu không tha bổng hoàn toàn, cũng xin vua đặc ân cho anh ta một chút tự do, dưới sự quản thúc của hoàng triều”. Còn sự thật đã diễn ra như thế nào thì không thấy tài liệu nào của Quốc sử quán triều Nguyễn nói đến, ngoài những dòng ngắn ngủi trong Minh Mệnh chính yếu được trích dẫn ở trên đây.

⁽¹⁾ Về tên gọi của người dâng sớ, các nguồn tài liệu chép khác nhau do chuyển ngữ từ Hán văn sang Pháp văn rồi dịch sang quốc ngữ.

- Sách Minh Mạng chính yếu chép là Nguyễn Đình Chương.

- Nguyễn Phan Quang trong Việt Nam thế kỷ XIX (1802-1884), Nxb. TP. Hồ Chí Minh, 1999, ở trang 17 chép là Nguyễn Tiến Chương.

- Giám mục Taberd trong một bức thư gửi cho ông Langlois (3-1831) ghi tên thư sinh là Nguyễn Thế Lương.

- Đốc học Quảng Nam Trần Đình Phong trong bài Quảng Nam tỉnh phú nổi tiếng nhắc đến sự kiện này này bằng câu: "Làng Thới Bình có Đồ bố y thảo dã dám cửu trùng bộc bạch" (Thới Bình Đỗ bố y, thiện chí xích nhi thốn trung hiến bộc).

Chúng tôi (B.S) dựa theo tên của sách Minh Mạng chính yếu là Nguyễn Đình Chương, bản dịch Nxb. Thuận Hóa, tập 3, tr. 364.

Những mốc son lịch sử

Ý KIẾN CỦA BẠN

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

Chưa có bình luận ý kiến bài viết!

CÁC TIN KHÁC

Cuộc kháng chiến chống xâm lược Pháp đầu tiên của quân và dân ta ở mặt trận Đà Nẵng năm 1858

Pháp lập thành phố nhượng địa Đà Nẵng (3-10-1888)

Mở đầu cuộc kháng chiến chống Pháp lần thứ hai ở mặt trận Quảng Nam – Đà Nẵng (20-12-1946)

Chiến thắng lịch sử trên đèo Hải Vân trong kháng chiến chống Pháp (24-1-1949)

Đơn vị thủy quân lục chiến Mỹ đầu tiên đổ bộ vào Đà Nẵng (8-3-1965)

Cuộc nổi dậy làm chủ của nhân dân Đà Nẵng từ tháng 3 đến tháng 5-1966, đỉnh cao của phong trào đô thị miền Nam thời chống Mỹ

TIN ĐỌC NHIỀU

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=a5146860-7d5f-44a6-9d9a-cfbdd5bc21b9, id=511091, resourcePrimKey=511092, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Nov 29 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 03:00:19 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=511090, version=1.0, urlTitle=cuoc-khang-chien-chong-xam-luoc-phap-dau-tien-cua-quan-va-dan-ta-o-mat-tran-da-nang-nam-1858-i, content=

false

<p style="text-align:justify">Ngày 1-9-1858, liên quân Pháp – Tây Ban Nha gồm 16 tàu chiến được trang bị vũ khí thuộc loại hiện đại nhất, các khẩu đại bác đều là loại có sức công phá lớn và khả năng sát thương cao, mở đầu cuộc tấn công vào Đà Nẵng. Chỉ trong ngày đầu nổ súng, hầu hết những đồn phòng thủ của ta ở phía đông sông Hàn đều bị hạ. Sáng hôm sau (2-9-1858), địch tiếp tục pháo kích tấn công thành Điện Hải và đổ quân đánh chiếm khu vực phía tây. Lực lượng quân triều đình vừa đánh, vừa lui dần, lập phòng tuyến phía tây nam Hòa Vang để ngăn địch. Diễn biến của trận đánh cho thấy địch không thể phát huy được sức mạnh của binh khí kỹ thuật để tấn công ồ ạt, mà đã bị chặn ngay ở cửa biển Đà Nẵng. Đây là kết quả của sức kháng cự quyết liệt của lực lượng đồn trú dưới sự chỉ huy của một triều đình lúc đó còn toàn vẹn sinh lực, với quyết tâm cao và khối đoàn kết toàn dân. Ngoài quân chủ lực thuộc triều đình, còn có sự tham gia của lực lượng biền binh và dân binh sở tại.</p><div style="text-align: center;"> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/6---lien-quan-tan-cong-1858.jpg" style="height:303px; width:400px" /></div><div style="text-align: center;"><span style="color:rgb(0, 0, 255)"><em> Liên quân tấn công Đà Nẵng năm 1858</em></span></div><p style="text-align:justify">Sau khi Tổng đốc Lê Đình Lý bị trúng đạn trọng thương, rồi hy sinh, Tự Đức đã cử Thống chế Chu Phúc Minh lên làm Tổng đốc quân vụ thay Lê Đình Lý. Sau đó, Tự Đức điều Nguyễn Tri Phương, võ tướng số một của ta, đang làm Kinh lược sứ Nam Kỳ ra chỉ huy mặt trận Đà Nẵng, thay cho Chu Phúc Minh. Là một võ quan có tài thao lược, ngay từ đầu Nguyễn Tri Phương đã đánh giá tình hình một cách đúng đắn và đề ra một phương lược phòng thủ và đánh địch năng động, thích hợp. Ông chủ trương không tiến công địch chính diện để tránh sức mạnh hỏa lực của địch, mà bao vây chặn địch ngoài mé biển, tăng cường phục kích địch, không cho chúng tiếp xúc với dân, thực hiện “vườn không, nhà trống”, cô lập và triệt đường tiếp tế, cung cấp lương thực tại chỗ.</p><div style="text-align: justify;">Cho đến hết năm 1858, quân địch vẫn không sao mở rộng được địa bàn chiếm đóng, phá vỡ thế phòng thủ của ta, để thực hiện chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh.</div><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/6---thanh-Dien-Hai-1858.jpg" style="height:301px; width:400px" /></div><div><span style="color:rgb(0, 0, 255)"><em> Thành Điện Hải sau những đợt oanh tạc bằng đại bác vào sáng 1-9-1858 - Ảnh tư liệu</em></span></div><p style="text-align:justify">Tiến thoái đều không được, Rigault de Genouilly, lúc này được phong làm Đô đốc, bèn quyết định chuyển hướng tấn công vào Gia Định. Đầu tháng 2-1859, quân Pháp chỉ để lại ở Đà Nẵng một lực lượng chiếm đóng gồm một đại đội và vài chiếc chiến hạm nhỏ do đại tá Toyou chỉ huy. Tương quan lực lượng tại Đà Nẵng lúc này đã thay đổi, tạo thế thuận lợi cho ta. Lại thêm yếu tố thời tiết và khí hậu khắc nghiệt ở nơi đây làm cho quân địch khốn đốn, gần như bị tước mất sức chiến đấu. Một chỉ huy quân Pháp ở đây đã thú nhận: “trên mảnh đất nóng cháy này, các binh sĩ của ta gục ngã, cầm không nổi khí giới”. Những toán viện binh sau đó cũng bị tiếp tục hao mòn vì bệnh dịch và khí hậu oi bức, cộng thêm sự căng thẳng thần kinh do các cuộc tập kích hàng đêm vào các cứ điểm của quân triều đình và dân binh.</p><div style="text-align: justify;">Kết cục, sau 18 tháng đánh chiếm Đà Nẵng (từ 1-9-1858 đến 23-3-1860), Page - thiếu tướng Tổng chỉ huy liên quân Pháp - Tây Ban Nha - được lệnh của Chính phủ Pháp rút hết quân ra khỏi Đà Nẵng để đưa sang hỗ trợ cho chiến trường Trung Quốc. Trước khi rút quân, Page ra lệnh đốt hết các đồn trại ở Sơn Trà, An Hải, Điện Hải, Trà Úc và đành phải để lại một nghĩa địa và hàng trăm nấm mồ quân xâm lược nằm rải rác trên bán đảo Sơn Trà. Đây là nghĩa địa quân xâm lược duy nhất còn tồn tại đến ngày nay ở nước ta.</div><div style="text-align: justify;"> </div><div style="text-align: justify;">Có thể coi đây là thắng lợi lớn và duy nhất của quân và dân ta ở mặt trận Đà Nẵng trong hơn một phần tư thế kỷ chống xâm lược từ 1858 đến 1884.</div><p></p>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sun Dec 29 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/6430021.JPG, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sun Dec 29 00:00:00 ICT 2013}

Cuộc kháng chiến chống xâm lược Pháp đầu tiên của quân và dân ta ở mặt trận Đà Nẵng năm 1858

Ở thế kỷ XIX, Việt Nam nằm trong tầm ngắm của thực dân Pháp trong kế hoạch giành giật thị trường và mở rộng khu vực ảnh hưởng ở Đông Nam Á. Đà Nẵng được coi như một cửa ngõ chiến lược để xâm lược Việt Nam.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=9e7416cd-9b33-4356-8ea5-62fcb1bc892b, id=552937, resourcePrimKey=552938, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Fri Nov 16 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 02:38:21 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=552936, version=1.0, urlTitle=don-vi-thuy-quan-luc-chien-my-dau-tien-do-bo-vao-da-nang-8-3-1965-i, content=

false

<p>Ngày 14-4-1965, ba tiểu đoàn thủy quân lục chiến, một tiểu đoàn tên lửa HAWK, 3 chi đoàn cơ giới, 2 phi đội máy bay phản lực, 1 đại đội pháo 155 ly và 203 ly thuộc lữ đoàn thủy quân lục chiến số 9 Mỹ tiếp tục đổ bộ vào Đà Nẵng, triển khai việc thiết lập vành đai bảo vệ căn cứ này.</p><div> </div><div><table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:5%"> <tbody> <tr> <td> <p> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Doi%20thuy%20quan%20luc%20chien%20My%20vao%20DN.jpg" style="height:270px; width:400px" /></p> </td> </tr> </tbody></table></div><div> </div><p>Ngày 7-5-1965, ở phía nam tỉnh Quảng Nam, lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ đổ bộ vào cảng Kỳ Hà. Chỉ trong một thời gian ngắn, chúng đưa vào đây 5 tiểu đoàn của sư đoàn 1, một tiểu đoàn công binh, một tiểu đoàn pháo 105 ly, một đại đội pháo 155 ly, hai đại đội xe bọc thép M113, M118, 5 phi đoàn máy bay trực thăng. Chúng tiến hành mở nhiều đợt càn quét, đuổi dân hai xã Kỳ Hà, Kỳ Liên (nay là hai xã Tam Quang và Tam Nghĩa, huyện Núi Thành) và một phần xã Kỳ Hòa (nay là xã Tam Hải, huyện Núi Thành) đi nơi khác, để xây dựng sân bay Chu Lai. </p>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sat Dec 14 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/doithuyquanlucchienmyvaodn_1533523881278.jpg, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sat Dec 14 00:00:00 ICT 2013}

Đơn vị thủy quân lục chiến Mỹ đầu tiên đổ bộ vào Đà Nẵng (8-3-1965)

Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” bị phá sản, đế quốc Mỹ quyết định đưa quân chiến đấu trên bộ vào miền Nam và thực hiện chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ở miền Bắc. Sau khi đưa một đại đội máy bay F.105 vào Biên Hòa và một tiểu đoàn tên lửa HAWK vào Đà Nẵng, ngày 8-3-1965, đại đội đầu tiên của tiểu đoàn thủy quân lục chiến số 9 của Mỹ đổ bộ lên bãi biển Phú Lộc (nay thuộc quận Thanh Khê). Đến chiều cùng ngày, tiểu đoàn 2 thuộc lữ đoàn nói trên được không vận từ căn cứ quân sự Mỹ ở Okinawa (Nhật Bản) đáp xuống sân bay Đà Nẵng. Đây là những đơn vị lính thủy đánh bộ đầu tiên của Mỹ được đưa vào miền Nam, trực tiếp tham chiến.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=375b3c35-3c70-47d2-822a-2d2c9e171655, id=446495, resourcePrimKey=446496, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Fri Nov 16 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 02:37:08 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=446494, version=1.0, urlTitle=chien-thang-lich-su-tren-deo-hai-van-trong-khang-chien-chong-phap-24-1-1949-i, content=

false

<p style="text-align:justify">Trong kháng chiến chống Pháp (1946-1954), đèo Hải Vân được mệnh danh là “mồ chôn giặc Pháp”. Ca dao kháng chiến có câu: “Hải Vân cao ngất tầng mây. Giặc đi đến đó bỏ thây không về”.</p><p style="text-align:justify">Còn bọn chỉ huy Pháp thì gọi đường đèo này là “con đường không vui” (route sans joie), dù nơi đây phong cảnh tuyệt vời có đủ trời, mây, rừng, biển.<br /><br />- Trận giao thông chiến đầu tiên xảy ra ngày 28-2-1947, tiểu đoàn 19 đã tiêu diệt một đại đội lính Âu Phi, phá hủy 8 xe quân sự.</p><div style="text-align: justify;">- Trận thứ hai xảy ra sau đó chưa đầy 3 tháng, ngày 25-5-1947, quân ta đã tiêu diệt 100 lính lê dương, hàng chục sĩ quan, trong đó có viên đại tá Roger, chỉ huy quân Pháp ở chiến trường Trung Đông Dương.</div><div style="text-align: justify;"> </div><div><table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="width:5%"> <tbody> <tr> <td> <p style="text-align:justify"> <img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Phuc%20kich%20danh%20dich%20o%20Hai%20Van.jpg" style="height:194px; width:400px" /></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align:justify">Phục kích đánh địch ở hầm số 1 đèo Hải Vân trong những ngày đầu kháng chiến chống Pháp (1947)</p> </td> </tr> </tbody></table></div><div style="text-align: justify;">  </div><p style="text-align:justify">Vào lúc 6 giờ sáng ngày 24-1-1949, một đoàn tàu quân sự chở đầy lính và hàng tiếp tế từ Đà Nẵng ra Huế sắp rúc vào hầm số 2, thì một tiếng nổ long trời hất tung đầu máy ra khỏi đường ray, kéo theo các toa xe lăn xuống vực. Các chiến sĩ tiểu đoàn 79 xung phong chia cắt, tiêu diệt từng tốp quân địch còn sống sót.</p><div style="text-align: justify;">Cũng cùng thời điểm ấy, trên quốc lộ, đoàn xe quân sự gồm 18 chiếc từ Đà Nẵng ra cũng lọt vào ổ phục kích của tiểu đoàn 19. Ba chiếc xe đi đầu bị trúng mìn nổ tung. Đoàn xe thiết giáp hộ tống hoảng sợ quay đầu tháo lui, bỏ mặc đoàn xe vận tải cho bộ đội ta tiêu diệt và chiếm lĩnh.</div><div style="text-align: justify;"><br />Trong trận này, kể cả 3 nơi xảy ra trận phục kích, quân ta đã phá hủy một đầu máy, 14 toa xe bị lăn xuống hố sâu, 15 xe cơ giới bị phá hủy, giết và làm bị thương trên 300 tên địch, thu nhiều vũ khí, đạn dược.</div><div style="text-align: justify;"><br />Chiến thắng Hải Vân lần thứ ba (24-1-1949) là một trận phục kích vừa đánh giao thông trên đường bộ và cả đường sắt, vừa đánh diệt viện trên một đường đèo hiểm trở và đã đạt được hiệu quả lớn. </div>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sun Dec 15 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/phuckichdanhdichohaivan_1533524574718.jpg, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sun Dec 15 00:00:00 ICT 2013}

Chiến thắng lịch sử trên đèo Hải Vân trong kháng chiến chống Pháp (24-1-1949)

Hải Vân, con đèo hùng vĩ và đẹp nhất nước, từng được sử sách xưa xếp vào loại “Thiên hạ đệ nhất hùng quan”. Nhưng đối với các đạo quân xâm lược, thì nơi đây đã ghi lại bao nỗi đau buồn.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=c7e1357f-10db-4073-af68-6585654bffde, id=442193, resourcePrimKey=442194, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Nov 15 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Wed Jun 23 02:45:11 ICT 2021, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=442192, version=1.0, urlTitle=cau-song-han-niem-tu-hao-cua-nguoi-da-nang-i, content=

false

<p>Đây cũng là năm kết thúc thiên niên kỷ thứ hai. So với nhiều cầu khác trong nước đã được xây dựng, thì cầu Sông Hàn không có tầm vóc quy mô, bề thế như cầu Long Biên, cầu Thăng Long, hay cầu Thanh Trì bắc qua sông Hồng ở thủ đô Hà Nội và cũng không mang vóc dáng hoành tráng, hiện đại như cầu dây văng Mỹ Thuận bắc qua sông Tiền, nhưng nó có những đặc điểm riêng mà các cây cầu khác không có nên được nhiều người nói đến… Đã có hàng chục bài văn, bài thơ viết về cây cầu này. Đây là cây cầy quay đầu tiên ở Việt Namdo kỹ sư trong nước tự thiết kế và thi công với tốc độ xây dựng nhanh kỷ lục theo phương thức “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Số tiền mà các tầng lớp nhân dân đóng góp chiếm đến 30% kinh phí để xây cầu.</p><div> </div><div><img alt="" src="http://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Le%20khanh%20thanh%20Cau%20song%20Han.jpg" style="height:254px; width:400px" /></div><div>Lế khánh thành Cầu Sông Han (3-2000). Ảnh Báo Đà Nẵng </div><p>Cầu dài 456,46 mét gồm 13 nhịp, hai nhịp giữa có thể quay theo chiều dọc của dòng sông để tàu có trọng tải lớn, cột buồm cao có thể đi qua, vào các cảng ở sâu trong nội địa.</p><p>Nếu tính từ khi thành phố “nhượng địa” Tourane được lập (1888) cho đến ngày có cây cầu đẹp và bề thế nối liền đôi bờ sông Hàn là 112 năm. Trong hơn một thế kỷ ấy, người dân thành phố hằng ngày phải qua lại trên sông bằng những chiếc đò ngang ọp ẹp, và về sau có thêm được chiếc phà máy nhỏ. Khổ nhất là vào mùa mưa to, gió lớn, nước sông Hàn lên cao chảy xiết, việc qua sông không an toàn. Điều đáng nói ở đây là giá như cảnh này diễn ra ở nơi ngoại ô thì chẳng nói làm gì, đằng này nó lại ở ngay trung tâm thành phố Đà Nẵng, bên này là quận I (nay mang tên quận Hải Châu) và bên kia là quận 3 (nay mang tên quận Sơn Trà). Sau ngày giải phóng, do những khó khăn thực tế, cho nên tình trạng này cũng phải lại dài thêm 25 năm nữa mới kết thúc.</p><p>Câu ca dao mang nỗi buồn hiu hắt từ thời mất nước vẫn còn in đậm trong ký ức của nhiều người Đà Nẵng:</p><div><em>Đứng bên ni sông Hàn</em></div><div><em>Ngó bên tê Hà Thân nước xanh như tà lá.</em></div><div><em>Đứng bên tê Hà Thân</em></div><div><em>Ngó về Hàn phố xá nghênh ngang!</em></div><div> </div><p>Bên tê Hà Thân đâu chỉ có “nước xanh như tàu lá”, mà cái nghèo của người dân cũng phơi bày ra giữa thanh thiên bạch nhật với những dãy nhà chồ chắp vá đặt trên những chiếc cọc gỗ khẳng khiu và những chiếc thuyền câu nhỏ bé buộc bên dưới. Đó là nơi tá túc nhếch nhác, tối tăm, của những kiếp người lao động khuân vác, buôn gánh bán bưng, hay bám lấy những đám ruộng rau cải, hành ngò để sống, những ngư dân đánh bắt tôm cá ven bờ v.v… Cái nghịch cảnh của cuộc sống giữa hai bờ của một con sông, một bên là “phố xá nghênh ngang” ngập tràn ánh điện về đêm, một bên là những dãy nhà chồ rách nát, ban đêm le lói vài ngọn đèn dầu tù mù kéo dài hơn một thế kỷ, chỉ thực sự bắt đầu chấm dứt từ khi có những nhịp cầu hiện đại nối liền đôi bờ đông – tây với tên gọi cầu Sông Hàn.</p><div> </div><p>Cây cầu nối từ đoạn cuối của đường Lê Duẩn bên quận Hải Châu sang bên kia là quận Sơn Trà ở đầu đường Phạm Văn Đồng rộng 45 m chạy thẳng đến bãi tắm Mỹ Khê, nối thông với con đường ven biển từ Bãi Bụt bên núi Sơn Trà đến thắng cảnh Ngũ Hành Sơn, vào tận Hội An, và mai đây sẽ vượt Cửa Đại đến Chu Lai, Dung Quất.</p><div> </div><div><img alt="" src="https://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/thang%2011/Lich%20Su%20Da%20Nang/Cac%20moc%20lich%20su/Cau%20song%20Han%20hien%20nay.jpg" style="height:275px; width:350px" /></div><div> Cầu Sông Hàn hiện nay</div><p>Giờ đây, từ quân Hải Châu sang quận Sơn Trà chỉ cần ba phút xe máy để qua cầu, và nếu đi bộ thì cũng chỉ khoảng 10 phút. Giao thông phát triển thuận lợi đã khơi dậy những tiềm năng, mà trước mắt là dịch vụ và du lịch của hai quận Sơn Trà và Ngũ Hành Sơn nằm ở vị trí một bên là sông Hàn, một bên là biển Đông. Từ khi có cây cầu nối liền đôi bờ, giá đất ở khu vực này tăng lên gấp hàng chục lần. Các doanh nhân từ nơi khác, kể cả từ Hà Nội, Sài Gòn đổ về đây mua đất xây nhà, khách sạn, phát triển dịch vụ, du lịch. Nhờ vậy, hàng ngàn thanh niên đã tìm được việc làm, có thu nhập cao. Sau năm năm kể từ ngày cầu Sông Hàn được đưa vào sử dụng (2000 - 2005) hai quận Sơn Trà và Ngũ Hành Sơn đã không còn hộ thiếu đói. Những khu dân cư được quy hoạch lại, nhiều con đường được chỉnh sửa, mở rộng, những nhà cao tầng, biệt thự, công sở, trường học chùa chiền, khách sạn mọc lên san sát. Không gian đô thị của thành phố đang nới rộng về phía đông và phía nam với tốc độ nhanh.</p><div> </div><p>Cầu Sông Hàn không chỉ góp phần thuận lợi cho giao thông đô thị và phát triển kinh tế của vùng đất ở phía đông thành phố như đã nói ở trên, mà còn là một biểu tượng văn hóa khá độc đáo của một thành phố nơi cửa biển. Dáng đứng của trụ cầu dây văng vút cao, đẹp một cách thanh nhã nổi bật trên dòng sông Hàn lộng gió, in hình lên phông màu xanh đậm phía sau là cụm núi Sơn Trà. Nhiều thợ nhiếp ảnh đã bám trụ trên cầu để hành nghề nhằm đáp ứng nhu cầu khách thập phương từng đến đây muốn có một kỷ niệm về cảnh đất Hàn. Cũng cần nói thêm rằng chính sự chỉnh trang đầy sáng tạo của đôi bờ sông nơi chiếc cầu bắc qua - bên này là đường Bạch Đằng, bên kia là đường Trần Hưng Đạo - đã tạo nên một cái khung làm tôn thêm vẻ đẹp của bức tranh cầu sông Hàn.  </p>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Fri Nov 15 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/lekhanhthanhcausonghan_1533524459084.jpg, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Fri Nov 15 00:00:00 ICT 2013}

Cầu sông Hàn – Niềm tự hào của người Đà Nẵng

Cầu Sông Hàn được khởi công xây dựng ngày 2-9-1998 và khánh thành, đưa vào sử dụng đúng ngày kỷ niệm 25 năm giải phóng thành phố Đà Nẵng 29-3-2000.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=f72e14cb-3b82-49e6-9fa6-7d094aaa76bb, id=674044, resourcePrimKey=674045, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Nov 29 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Mon Aug 06 03:09:30 ICT 2018, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=674043, version=1.0, urlTitle=phap-lap-thanh-pho-nhuong-dia-da-nang-3-10-1888-i, content=

false

<html dir="ltr"> <head> </head> <body> <p style="text-align: justify;"><span>Ngày 27 tháng 8 năm Mậu Tý, tức ngày 3-10-1888, vua Đồng Khánh buộc phải ký một đạo dụ gồm 3 khoản quy định rõ “các lãnh thổ thuộc các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng được chính phủ Đại Nam kiến lập thành nhượng địa Pháp và nhượng trọn quyền cho chính phủ Pháp, và chính phủ Đại Nam từ bỏ mọi quyền hành trên lãnh thổ đó” (Khoản 1).</span></p> <div style="text-align: justify;"><span>Theo phụ đính của đạo dụ này, 5 xã của huyện Hòa Vang gồm Hải Châu, Phước Ninh, Thạch Thang, Nam Dương và Nại Hiên Tây nằm bên tả ngạn sông Hàn được cắt giao cho Pháp để lập “nhượng địa” Đà Nẵng (Tourane).</span></div> <div style="text-align: justify;"> </div> <div style="text-align: justify;"><span>Mười ba năm sau, thực dân Pháp lại một lần nữa gây sức ép buộc vua Thành Thái phải ký một đạo dụ ngày 15-1-1901, nới rộng nhượng địa Đà Nẵng thêm 14 xã: Xuân Đán, Thạc Gián, Liên Trì, Bình Thuận, Xuân Hòa, Thanh Khê, Đông Hà Khê, Yên Khê thuộc huyện Hòa Vang và Mỹ Khê, An Hải, Tần Thái, Nại Niên Đông, Mân Quang, Vĩnh Yên thuộc huyện Diên Phước. Như vậy đến năm 1901, thành phố nhượng địa Đà Nẵng đã vươn về phía tây và tây bắc, còn phía đông thì đã vượt sang hữu ngạn sông Hàn chiếm trọn bán đảo Sơn Trà.</span></div> <div style="text-align: justify;"> </div> </body></html>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Sat Dec 28 00:00:00 ICT 2013, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=false, smallImageId=0, smallImageURL=, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Sat Dec 28 00:00:00 ICT 2013}

Pháp lập thành phố nhượng địa Đà Nẵng (3-10-1888)

Dưới sức ép của thực dân Pháp, ngày 25-8-1883, triều đình Huế buộc phải ký với chúng "Hiệp ước hòa bình" (còn gọi là hiệp ước Harmand), qua đó chính thức công nhận quyền bảo hộ của Pháp ở Trung Kỳ. Theo điều 6 và 7 của Hiệp ước này, ngoài việc yêu cầu mở cửa Đà Nẵng để thông thương còn quy định rằng Pháp sẽ được phép lập các khu nhượng địa (concession) ở đây. Cho đến bản Hiệp ước ký ngày 6-6-1884 (còn gọi là Hiệp ước Patenôtre) thì căn bản Việt Nam đã trở thành thuộc địa của thực dân Pháp dưới nhiều chế độ cai trị khác nhau