Tạo dựng môi trường thử nghiệm an toàn, minh bạch và hiệu quả cho các giải pháp tài sản số

Hoàn thiện khung pháp lý 

Theo CoinMarketCap, thị trường tài sản mã hóa toàn cầu đạt hơn 4.270 tỷ USD và được dự báo sẽ vượt mốc 10.000 tỷ USD vào năm 2030, tăng 2,5 lần chỉ trong vòng 5 năm (theo J.P. Morgan Chase).

Thị trường ghi nhận sự tham gia của hơn 600 triệu người dùng, giá trị giao dịch 24 giờ đạt hơn 204 tỷ USD, 850 sàn giao dịch đang hoạt động. Hiện có khoảng 60 quốc gia và vùng lãnh thổ có cơ chế pháp lý rõ ràng cho sàn giao dịch tài sản mã hóa, trong đó gần một nửa có quy trình cấp phép cụ thể.

Theo ông Tô Trần Hòa – Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ và Nghị quyết 222/2025/QH15 của Quốc hội đã đặt nền móng pháp lý đầu tiên cho việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa (TSMH) tại Việt Nam. Đây là cơ hội để Việt Nam bứt phá tăng trưởng. Trong đó, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP là dấu mốc quan trọng, thể hiện sự chuyển mình rõ nét trong cách tiếp cận quản lý của Chính phủ đối với lĩnh vực này. Nghị quyết đã tạo ra hành lang pháp lý cần thiết để cho phép triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam.

Điểm đáng chú ý là Nghị quyết 05 không hạn chế đổi mới sáng tạo mà tập trung quản lý các hoạt động giao dịch, chào bán và phát hành nhằm bảo vệ nhà đầu tư, ngăn chặn rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Liên quan đến việc cấp phép sàn giao dịch theo Nghị quyết 05 và quy định thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo lập Trung tâm tài chính quốc tế theo Nghị quyết 222, ông Tô Trần Hòa nhấn mạnh, doanh nghiệp được cấp phép làm thành viên trong Trung tâm tài chính quốc tế sẽ chỉ phục vụ người nước ngoài theo Nghị quyết 222; còn các sàn giao dịch muốn phục vụ người Việt Nam phải được Bộ Tài chính cấp phép theo Nghị quyết 05 của Chính phủ.

“Sau thời hạn 6 tháng kể từ khi đơn vị cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa (VASP) đầu tiên được cấp phép, nhà đầu tư Việt Nam giao dịch tài sản mã hóa không thông qua VASP do Bộ Tài chính cấp phép sẽ bị xử lý tùy theo tính chất, mức độ vi phạm,” ông Hòa nhấn mạnh.

Ở góc độ cơ quan giám sát và điều hành vĩ mô về tài chính – ngân hàng, bà Nguyễn Thị Minh Thơ – Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), cho biết Nghị quyết 05 là bước tiến quan trọng trong việc thực hiện cam kết với Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) trong lĩnh vực tài sản mã hóa, góp phần khắc phục những hạn chế mà FATF đã chỉ ra khi Việt Nam bị đưa vào “Danh sách xám” từ tháng 6-2023.

Việc hoàn thiện khung pháp lý về tài sản mã hóa không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn thể hiện cam kết quốc tế của Việt Nam về phòng, chống rửa tiền (PCRT), tài trợ khủng bố (TTKB) và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (TTPBVKHDHL).

“Việc quy định rõ trách nhiệm PCRT và TTKB ngay từ giai đoạn thí điểm, bao gồm định danh khách hàng từ mức giao dịch trên 1.000 USD, giám sát liên tục, báo cáo giao dịch đáng ngờ và lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam lên tới 10 năm (gấp đôi so với quy định của Luật Phòng chống rửa tiền), không phải để cản trở phát triển mà để củng cố niềm tin, bảo vệ nhà đầu tư, hướng tới chuẩn mực quốc tế. Khi phát triển một thị trường đổi mới sáng tạo gắn với sản phẩm công nghệ như tài sản mã hóa luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do đó, các cơ quan quản lý Nhà nước sẽ tiếp tục đồng hành, phối hợp với doanh nghiệp và nhà đầu tư để xây dựng, vận hành một thị trường an toàn, hiệu quả,” bà Thơ nhấn mạnh.

Bà Thơ cho biết thêm, Ngân hàng Nhà nước sẽ chủ trì công tác quản lý, giám sát liên ngành; phối hợp với Bộ Tài chính và Bộ Công an trong PCRT, lựa chọn và giám sát các VASP được cấp phép. Đồng thời phân tích, xử lý thông tin giao dịch nghi ngờ, định kỳ báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đào tạo nhân lực giám sát tài chính số.

Các tổ chức VASP phải xây dựng quy trình nội bộ tuân thủ PCRT/TTKB, lưu trữ dữ liệu tối thiểu 10 năm tại Việt Nam, bảo đảm an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Nhà đầu tư nước ngoài chỉ được giao dịch thông qua tài khoản chuyên dùng bằng Đồng Việt Nam tại ngân hàng được phép hoạt động ngoại hối.

“Ngân hàng Nhà nước sẽ là trụ cột bảo đảm liêm chính tài chính số quốc gia, góp phần nâng cao uy tín Việt Nam trong thực hiện các cam kết quốc tế về minh bạch tài chính,” bà Thơ nhấn mạnh.

Đà Nẵng có đủ yếu tố phát triển thị trường tài sản mã hóa

Ở góc độ công nghệ, ông Phan Đức Trung – Chủ tịch Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam, cho rằng sự phát triển của thị trường tài sản mã hóa cần được xây dựng trên nền tảng đổi mới sáng tạo gắn liền với tuân thủ pháp lý. Cùng với cơ hội mở rộng, các thách thức về an toàn tài chính cũng ngày càng rõ nét.

Năm 2024, Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Mạng (IC3) thuộc FBI ghi nhận thiệt hại toàn cầu từ lừa đảo tài sản số hơn 9,3 tỷ USD, tăng gần 70% so với năm trước. Việt Nam được xếp trong nhóm sáu điểm nóng toàn cầu về dòng tiền gian lận — đây là lời nhắc rằng cơ chế giám sát là điều kiện không thể thiếu để bảo đảm niềm tin thị trường.

Trong bối cảnh đó, công nghệ tuân thủ (regtech) chính là cầu nối để dung hòa giữa sáng tạo và tuân thủ. Việc ứng dụng các giải pháp regtech như e-KYC, AI chống giả mạo, phân tích dữ liệu lớn hay các nền tảng truy vết on-chain đã chứng minh khả năng nhận diện sớm giao dịch bất thường, hỗ trợ điều tra và bảo vệ nhà đầu tư. Khi được tích hợp đúng cách, công nghệ không chỉ giúp cơ quan quản lý nâng cao hiệu quả giám sát mà còn tạo môi trường minh bạch hơn cho hoạt động đổi mới. Cách tiếp cận này cho thấy tuân thủ và phát triển thị trường hoàn toàn có thể song hành, bổ trợ lẫn nhau thay vì đối nghịch.

Đặt trong bối cảnh Việt Nam, ông Phan Đức Trung nhận định Đà Nẵng đang sở hữu lợi thế thể chế để tiên phong triển khai mô hình thị trường tài sản mã hóa nội địa. Cụ thể là Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ có hiệu lực từ năm 2026; Nghị quyết 222 của Quốc hội về Trung tâm Tài chính Quốc tế; Nghị quyết 136 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho Đà Nẵng.

Trong quá trình này, Hiệp hội sẵn sàng phối hợp với Đà Nẵng trong đào tạo nhân lực, hỗ trợ điều tra gian lận và chuẩn hóa, hướng tới một thị trường đổi mới và tuân thủ nhằm thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ông cũng nhấn mạnh, Đà Nẵng có tiềm năng trở thành “phòng thí nghiệm pháp lý” (sandbox) cho tài sản số nhờ cơ chế mở, hạ tầng công nghệ hiện đại và chính quyền năng động, tạo nền tảng để hình thành mô hình tài chính số “made in Vietnam”.

Trong khi đó, bà Lê Vũ Hương Quỳnh – Giám đốc Phát triển khu vực APAC của Tether – nhìn nhận Đà Nẵng có đủ yếu tố thu hút nguồn vốn, doanh nghiệp và cá nhân tham gia thị trường tài sản mã hóa.

Trong quá trình làm việc với các đối tác Hàn Quốc như Samsung, LG hay Hyundai, bà cho biết họ đều biết và đánh giá cao Đà Nẵng như một điểm đến lý tưởng về du lịch và khả năng tiếp cận công nghệ mới.

Theo bà Quỳnh, tỷ lệ vi phạm liên quan đến tài sản mã hóa đang có xu hướng giảm so với thị trường tài chính truyền thống nhờ khả năng truy vết và giám sát trên blockchain. Việc có một khung pháp lý hoàn chỉnh không chỉ bảo đảm an toàn, minh bạch mà còn đem tới nguồn vốn mới cho thị trường, mở ra tương lai rộng mở hơn cho tài chính quốc gia.

“Từ kinh nghiệm làm việc với gần 400 cơ quan thực thi pháp luật trên toàn cầu của Tether, chúng tôi cho rằng hợp tác công – tư, phối hợp đa phương là chìa khóa để các cơ quan quản lý và doanh nghiệp vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo, vừa tuân thủ pháp luật. Tether luôn sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ các đơn vị và cơ quan quản lý trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain trong tài chính, công nghệ và đặc biệt là thanh toán xuyên biên giới,” bà Quỳnh chia sẻ.

Xây dựng môi trường thử nghiệm an toàn 

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Đà Nẵng Hồ Kỳ Minh khẳng định, Diễn đàn không chỉ là sự kiện chuyên đề mà còn là cột mốc quan trọng trong hành trình chủ động nắm bắt xu thế công nghệ số của Việt Nam nói chung và Đà Nẵng nói riêng. Diễn đàn đã đạt 03 kết quả quan trọng, là cơ sở cho các bước triển khai tiếp theo.

Thứ nhất là việc cập nhật và phân tích khung pháp lý mới, trọng tâm là Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ, qua đó góp phần điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn thị trường tài sản mã hóa.

Thứ hai là nhận diện và cảnh báo các rủi ro cấp thiết, bao gồm an ninh mạng, bảo vệ nhà đầu tư và nguy cơ rửa tiền, nhằm bảo đảm phát triển thị trường đi đôi với an toàn và bền vững.

Thứ ba là thúc đẩy đối thoại chính sách thực chất, thảo luận cách thức chuyển hóa tư duy quản lý rủi ro thành hành động kiến tạo thị trường, hướng tới xây dựng một hệ sinh thái tài sản số lành mạnh, minh bạch và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố nhấn mạnh: “Với định hướng trở thành thành phố thông minh và trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của khu vực, Đà Nẵng sẽ nghiêm túc nghiên cứu các ý tưởng và đề xuất tại diễn đàn, trong đó có cơ chế thí điểm sandbox phù hợp. Thành phố kỳ vọng trở thành môi trường thử nghiệm an toàn, minh bạch và hiệu quả cho các giải pháp tài sản số và công nghệ blockchain, góp phần tạo nền tảng phát triển thị trường tài sản số tại Việt Nam”.

Lãnh đạo thành phố đề nghị Bộ Công an, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Đà Nẵng trong phát triển các dịch vụ tài sản số; kiến tạo hệ sinh thái tài sản số; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; bồi dưỡng kiến thức cho nhà đầu tư; hỗ trợ phòng, chống rửa tiền, gian lận, giả mạo, lừa đảo liên quan đến tài sản số.

UBND thành phố cam kết tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương và cộng đồng doanh nghiệp để từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý; nhanh chóng đưa Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ vào thực tiễn, đóng góp thiết thực cho sự phát triển của nền kinh tế số quốc gia.

THANH THẢO - PHƯƠNG THUẬN