Quần đảo Hoàng Sa là một trong hai quần đảo xa bờ thuộc chủ quyền của Việt Nam từ lâu đời. Trong lịch sử quần đảo Hoàng Sa còn có tên là “Bãi cát vàng”. Tên quốc tế thường được thể hiện trên các hải đồ là Paracels. Quần đảo gồm 37đảo, đá, bãi cạn, bãi ngầm và một số đối tượng địa lý khác thuộc huyện Hoàng Sa, thành phố Đà Nẵng. Khu vực quần đảo nằm trên vùng biển rộng khoảng 30.000 km². Phạm vi quần đảo được giới hạn bằng các đảo, bãi ở các cực Bắc, Nam, Đông, Tây như sau:

Về khoảng cách đến đất liền, từ đảo Tri Tôn đến mũi Ba Làng An, tỉnh Quảng Ngãi là 135 hải lý, đến huyện đảo Lý Sơn (Cù Lao Ré) tỉnh Quảng Ngãi 123 là hải lý.Tổng diện tích phần nổi của quần đảo Hoàng Sa khoảng 10 km², đảo lớn nhất là đảo Phú Lâm với diện tích khoảng 1,5 km². Quần đảo Hoàng Sa nằm ngang bờ biển các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam và một phần tỉnh Quảng Ngãi.

Hoàng Sa nằm trong vùng "xích đạo từ" có độ sai lệch từ không thay đổi hoặc thay đổi rất nhỏ, rất thuận lợi cho việc đi biển. Quần đảo này có khí hậu nhiệt đới, nóng ẩm, mưa nhiều, thường có sương mù và nhiều giông bão, nhất là từ tháng 6 đến tháng 8 hằng năm. Trên một sốđảo có nguồn nước ngọt, cây cối um tùm, vô số chim và đặc biệt là có nhiều rùa biển sinh sống.

Nằm phía Đông của Việt Nam, Hoàng Sa án ngự đường hàng hải quốc tế huyết mạch từ Thái Bình Dương qua Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương. Vùng biển này có tiềm năng lớn về khoáng sản và nguồn hải sản, thuận lợi trong việc phát triển kinh tế, quan trọng hơn đây là vị trí quân sự chiến lược, khống chếđường giao thông trên biển và trên không trong khu vực phía Bắc Biển Đông.

I. Các đảo, đá, bãi của quần đảo Hoàng Sa:

Quần đảo Hoàng Sa gồm 2 cụm đảo chính là cụm Lưỡi Liềm ở phía Tây; cụm An Vĩnh ở phía Đông.

1. Cụm Lưỡi Liềm có hình cánh cung hay lưỡi liềm, nằm về phíaTây quần đảo, gần đất liền Việt Nam, gồm 08 đảo chính là Đá Bắc, Hoàng Sa, Hữu Nhật, Duy Mộng, Quang Ảnh, Quang Hòa, Bạch Quy, Tri Tôn và các bãi ngầm, mỏm đá.

- Đảo Đá Bắc có toạ độ địa lý 17^o06' 0" vỹ độ Bắc và 111^o30' 8" kinh độ Đông.

- Đảo Hoàng Sa nằm ở tọa độ 16^o 32' 0" vĩđộ Bắc và 111^o36' 7" kinh độĐông, có hình bầu dục, độ cao 9m, diện tích 0,5km², dài khoảng 950m, rộng khoảng 650m, có vòng san hô bao quanh. Tuy không phải là đảo lớn nhất nhưng Hoàng Sa là đảo chính của quần đảo, có vị trí quân sự quan trọng nhất cho việc phòng thủ bờ biển Việt Nam. Trên đảo Hoàng Sa từng có bia chủ quyền của Việt Nam với dòng chữ khắc trên bia: Ripublique Francise- Empire d' Annam- Archipel des Paracel (Cộng hoà Pháp - Vương triều An Nam- Quần đảo Hoàng Sa). Ngoài ra trên đảo còn có Miếu Bà, một số ngôi mộ của binh lính triều Nguyễn ra canh giữ đảo bị chết tại đây.

- Đảo Hữu Nhật mang tên Đội trưởng của một suất đội thủy quân triều Nguyễn được vua Minh Mạng phái ra Hoàng Sa đo đạc thủy trình, vẽ bản đồ, dựng bia chủ quyền của Việt Nam. Đảo Hữu Nhật nằm về phía Nam và cách đảo Hoàng Sa 3 hải lý, ở tọa độ 16^o 30' 3" vĩđộ Bắc và 111^o 35' 3" kinh độĐông, dáng đảo hình tròn, đường kính 800m, độ cao 8m, diện tích 0,6km², có vòng đai san hô bao ngoài, giữa là vùng biển lặng.

- Đảo Duy Mộng nằm về phía Đông Nam đảo Hữu Nhật và phía Đông Bắc đảo Quang Hoà, ở tọa độ 16^o27'6" vĩđộ Bắc và 111^o44'4" kinh độĐông, do san hô cấu tạo thành, bãi san hô nằm xa đảo, nhô lên khỏi mặt nước khoảng 4m, có hình bầu dục, diện tích 0,5 km².

- Đảo Quang Hòa nằm ở tọa độ 16^o 26'9" vĩđộ Bắc và 111^o 42'7" kinh độĐông, do san hô cấu tạo thành, là đảo lớn nhất trong nhóm đảo Lưỡi Liềm, diện tích gần 0,5 km², trên đảo có nhiều cây cối, xung quanh đảo là một bãi san hô màu vàng nhạt, nhô ra rất xa đảo, nối với một số đảo nhỏ khác thành đảo Quang Hoà Đông và Quang Hoà Tây.

- Đảo Quang Ảnh mang tên nhân vật lịch sử Phạm Quang Ảnh - Đội trưởng Đội Hoàng Sa thời Nguyễn, theo lệnh vua Gia Long ra Hoàng Sa để thu hồi hải vật. Đảo nằm ở tọa độ 16^o 27'0" vĩđộ Bắc và 111^o 30'8" kinh độĐông do san hô cấu tạo thành, độ cao 6m. Chung quanh đảo là bờ biển có nhiều đá ngầm sắc nhọn rất nguy hiểm, tàu lớn không thể thả neo gần đảo mà phải neo ở ngoài khơi, muốn vào đảo phải sử dụng thuyền nhỏ. Đảo có hình bầu dục, diện tích khoảng 0,7 km².

- Đảo Bạch Quy nằm ở tọa độ 16^o 03'5" vĩđộ Bắc và 111^o 46'9" kinh độĐông, đây là đảo có độ cao 15m, cao nhất trên quần đảo Hoàng Sa.

- Đảo Tri Tôn nằm ở tọa độ 15^o47'2" vĩđộ Bắc và 111^o11'8" kinh độĐông, nằm gần bờ biển Việt Nam nhất, có nhiều hải sâm, ba ba. San hô ở đây phát triển mạnh và đa dạng.

Ngoài ra, ở Cụm Lưỡi Liềm còn có một số đảo nhỏ, mỏm đá và bãi như sau:

- Đảo Ốc Hoa có toạ độ địa lý 16^o 34'0" vỹ độ Bắc và 111^o 40'0" kinh độ Đông;

- Đảo Ba Ba có toạ độ địa lý 16^o 33'8" vỹ độ Bắc và 111^o 41'5" kinh độ Đông;

- Đảo Lưỡi Liềm toạ độ địa lý 16^o 30'5" vỹ độ Bắc và 111^o 46'2" kinh độ Đông;

- Đá Hải Sâm có toạ độ địa lý 16^o 28'0" vỹ độ Bắc và 111^o 35'5" kinh độ Đông;

- Đá Lồi có toạ độ địa lý 16^o 15'0" vỹ độ Bắc và 111^o 41'0" kinh độ Đông;

- Đá Chim Én có toạ độ địa lý 16^o 20'8" vỹ độ Bắc và 112^o 02'6" kinh độ Đông;

- Bãi Xà Cừ có toạ độ địa lý 16^o 34'9" vỹ độ Bắc và 111^o 42'9" kinh độ Đông;

- Bãi Ngự Bình có toạ độ địa lý 16^o 27'5" vỹ độ Bắc và 111^o 39'0"kinh độ Đông;

- Bãi ngầm Ốc Tai Voi có toạ độ địa lý 15^o44'0" vỹ độ Bắc và 112^o14'1" kinh độ Đông;

2. Cụm An Vĩnh:

Cụm đảo An Vĩnh đặt tên theo một xã An Vĩnh thuộc huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, nằm ở phía Đông, bao gồm các đảo tương đối lớn của quần đảo Hoàng Sa và cũng là các đảo san hô lớn nhất của Biển Đông như đảo Phú Lâm, đảo Cây, đảo Linh Côn, đảo Trung, đảo Bắc, đảo Nam, đảo Tây, đảo Hòn đá.

- Đảo Phú Lâm nằm ở tọa độ 16^o50'2" vĩđộ Bắc và 112^o20'0" kinh độĐông, là đảo quan trọng nhất của cụm đảo An Vĩnh và quần đảo Hoàng Sa, là đảo duy nhất từ xa có thể nhìn thấy được. Đảo có chiều dài đến 1,7km, chiều ngang 1,2 km. Trên đảo có nhiều chim biển cư trú nên có một lớp phân chim khá dày, đã từng có một công ty Nhật Bản đến khai thác phân chim tại đây.

- Đảo Linh Côn mang tên một con tàu bị đắm ở đây, có tọa độ 16^o 40'3" vĩđộ Bắc và 112^o 43'6" kinh độĐông, cao chừng 8,5m, trên đảo có nước ngọt. Vùng san hô bao quanh đảo kéo dài về phía Nam đến 15 hải lý.

- Đảo Cây (còn có tên là Cù Mộc) nằm ở tọa độ 16^o 59'0" vĩđộ Bắc và 112^o 15'9" kinh độĐông.

- Đảo Trung (còn gọi là đảo Giữa) nằm ở tọa độ 16^o 57'6" vĩđộ Bắc và 112^o 19'1" kinh độĐông.

- Đảo Bắc nằm ở tọa độ 16^o 58'0" vĩđộ Bắc và 112^o 18'3" kinh độĐông.

- Đảo Nam nằm ở tọa độ 16^o 57'0" vĩđộ Bắc và 112^o 19'7" kinh độĐông.

- Đảo Đá nằm ở tọa độ 16^o 50'9" vĩđộ Bắc và 112^o 20'5" kinh độĐông, diện tích 0,4 km².

Ngoài các đảo như trên, cụm An Vĩnh còn có nhiều mỏm đá, cồn cát và bãi, đó là:

- Đá Trương Nghĩa có toạ độ địa lý 16^o58'6" vỹ độ Bắc và 112^o15'4" kinh độ Đông;

- Đá Sơn Kỳ có toạ độ địa lý 16^o34'6" vỹ độ Bắc và 111^o44'0" kinh độ Đông;

- Đá Trà Tây có toạ độ địa lý 16^o32'8" vỹ độ Bắc và 111^o 42'8" kinh độ Đông;

- Đá Bông Bay có toạ độ địa lý 16^o02'0" vỹ độ Bắc và 112^o30'0" kinh độ Đông;

- Bãi Bình Sơn có toạ độ địa lý 16^o46'6" vỹ độ Bắc và 112^o13'2" kinh độ Đông;

- Bãi Đèn Pha có toạ độ địa lý 16^o32'3" vỹ độ Bắc và 111^o36'9" kinh độ Đông;

- Bãi Châu Nhai có toạ độ địa lý 16^o19'6" vỹ độ Bắc và 112^o25'4" kinh độ Đông;

- Cồn Cát Tây có toạ độ địa lý 16^o58'9" vỹ độ Bắc và 112^o12'3" kinh độ Đông;

- Cồn Cát Nam có toạ độ địa lý 16^o55'6" vỹ độ Bắc và 112^o20'5" kinh độ Đông;

- Hòn Tháp có toạ độ địa lý 16^o34'8" vỹ độ Bắc và 112^o38'6" kinh độ Đông;

- Bãi cạn Gò Nổi có toạ độ địa lý 16^o49'7" vỹ độ Bắc và 112^o53'4" kinh độ Đông

- Bãi Thuỷ Tề có toạ độ địa lý 16^o32'0" vỹ độ Bắc và 112^o39'9" kinh độ Đông

- Bãi Quang Nghĩa có toạ độ địa lý 16^o19'4" vỹ độ Bắc và 112^o41'1" kinh độ Đông;

Danh sách các đảo, đá, bãi ở quần đảo Hoàng Sa

Lãnh đạo UBND Huyện

Chủ tịch: Võ Ngọc Đồng

Chánh Văn phòng: Lê Phú Nguyện