Đảm bảo đủ chất lượng và số lượng nhân lực ngành du lịch sau thời gian phục hồi

Thiếu hụt nhân lực ngành du lịch sau dịch bệnh

Theo báo cáo của Sở Du lịch, cuối năm 2021 chỉ có hơn 300 cơ sở lưu trú du lịch (khoảng hơn 20%), 50 doanh nghiệp lữ hành (khoảng 15-20%, 50% khu điểm du lịch mở cửa kinh doanh). Còn lại 90% các đơn vị vận chuyển và 100% tàu thuyền du lịch đang tạm dừng hoạt động.

Tổng số lao động thất nghiệp, nghỉ việc là 35.399/50.963 lao động (chiếm 69.5%). Ước tính toàn ngành còn khoảng 15.564 lao động (giảm 25% so với năm 2020), trong đó đa phần các lao động được luân phiên, thay ca, đồng thời vào các giai đoạn phức tạp của dịch bệnh chỉ có khoảng 35% lao động làm việc tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch còn mở cửa.

Du lịch được xem là ngành kinh tế mũi nhọn, một “sức mạnh mềm” của Đà Nẵng trong tiến trình hội nhập và phát triển

Về chất lượng, tính đến cuối năm 2019, tổng số nhân viên, lao động ngành du lịch đã qua đào tạo dưới mọi hình thức chiếm tỷ lệ 75.4%, đến cuối năm 2021 tỷ lệ là gần 80%, tỷ lệ lao động có chứng chỉ về ngoại ngữ chỉ đạt 45%. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch chỉ giữ lại bộ phận nòng cốt, các nhân sự có kỹ năng, chuyên môn cao để duy trì hoạt động nên tỷ lệ nhân sự đã qua đào tạo cao hơn so với giai đoạn trước dịch COVID-19.

Do nhu cầu kiêm nhiệm nhiều vị trí công việc để tối ưu chi phí vận hành, nhân lực gặp nhiều khó khăn vì chưa được đào tạo bài bản tại các bộ phận khác và các kỹ năng sales-marketing, chuyển đổi số để khai thác khách.

Đánh giá về chất lượng lao động, Giám đốc Sở Du lịch Trương Thị Hồng Hạnh cho biết, căn cứ kết quả khảo sát năm 2019, tỷ lệ lao động ngành du lịch ngoại tỉnh chiếm khoảng 20% tổng lao động; đa phần vẫn chưa sẵn sàng quay trở lại Đà Nẵng làm việc.

"Với tỷ lệ lao động thất nghiệp, nghỉ việc toàn ngành là 69.5%, đối với khối lữ hành gần như mọi bộ phận đều nghỉ việc; với khối khu điểm du lịch đa phần lao động tại các khu, điểm thuộc nhà nước quản lý vẫn duy trì. Riêng của tư nhân quản lý, các tập đoàn lớn vẫn duy trì hợp đồng và trả lương cho nhân viên, chỉ không có hợp đồng tại các vị trí phục vụ khách mùa cao điểm. Ngoài ra, có một số ít biến động như xin nghỉ việc do chuyển đổi ngành nghề khác; đối với các đơn vị khu điểm khác, cơ bản duy trì tại các vị trí quản lý, bảo vệ, chăm sóc, cảnh quan", bà Hạnh chia sẻ.

Vướng mắc trong việc khôi phục và phát triển nguồn nhân lực du lịch

Phó Giám đốc Sở Du lịch Nguyễn Xuân Bình cho rằng, dịch COVID-19 trong 2 năm qua đã tác động lớn đến ngành du lịch, dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực.

Theo ông Bình, việc thiếu lao động ngành du lịch không phải chỉ xảy ra sau dịch COVID-19. Mà đã diễn ra trong giai đoạn phát triển mạnh của ngành du lịch Đà Nẵng từ năm 2017-2019. Ví dụ như năm 2019, Đà Nẵng đón 7,5 triệu khách du lịch, tuy nhiên chỉ có 50.000 lao động (thiếu 20.000 lao động). Theo dự báo, đến năm 2025, thành phố sẽ đón hơn 8 triệu khách, và nguồn nhân lực cần có là 75.000 lao động.

Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, Đà Nẵng chỉ có gần 20.000 lao động trong lĩnh vực du lịch, ngoài sự thiếu hụt về số lượng, thì chất lượng lao động cũng đã có sự giảm sút do sự thay đổi xu hướng du lịch, chuyển đổi thị trường lao động.

Sau dịch bệnh, một vài doanh nghiệp du lịch đang khan hiếm nguồn nhân lực chất lượng cao

Ông Bình cho rằng, hiện nay du lịch nội địa đã khôi phục, nhưng du lịch quốc tế vẫn còn đang trên đà khôi phục. Đà Nẵng đã mở cửa hoạt động trở lại đối với thị trường quốc tế từ ngày 15/3/2022, nhưng ngành du lịch phải cần một khoảng thời gian, để thị trường quốc tế hồi phục, thích ứng. Dự đoán, cuối năm 2022 tốc độ tăng trưởng du lịch quốc tế mới có trở lại. Kỳ vọng qua năm 2023, ngành du lịch sẽ phục hồi bằng trước 2019.

Cùng quan điểm với ông Nguyễn Xuân Bình, ông Cao Trí Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng cho biết, ngành du lịch đang đứng trước khó khăn, thiệt hại, thách thức lâu dài. Cùng với đó, lực lượng lao động thiếu hụt nghiêm trọng.

"Sau dịch bệnh, xu hướng, cấu trúc của du lịch đã thay đổi. Nhiều doanh nghiệp chưa có nhu cầu tuyển dụng trở lại hoặc chưa tuyển lao động có  hợp đồng (lý do không có tài chính để duy trì hợp đồng và chính sách cho người lao động). Một vài doanh nghiệp khan hiếm nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt tại các vị trí lãnh đạo, quản lý, trưởng bộ phận, các nhóm sản phẩm, dịch vụ mới như các dịch vụ ẩm thực, lưu trú cao cấp hoặc các kỹ năng trong thời đại mới như chuyển đổi số", ông Bình nói.

Giải pháp phát triển nhân lực của ngành du lịch

Theo các tài liệu dự báo về xu hướng sử dụng lao động ngành du lịch và khảo sát tháng 10/2021, tháng 1/2022 về tình hình nguồn nhân lực du lịch trên địa bàn thành phố, nhằm đảm bảo việc quản lý rủi ro, tài chính bền vững sau đại dịch COVID-19, các doanh nghiệp sẽ không tuyển dụng ồ ạt và chỉ ước đạt khoảng 80% so với tỷ lệ của giai đoạn trước đại dịch COVID-19. Do đó có thể dự báo mặc dù năm 2022, số lượng khách lưu trú dự kiến hồi phục, tốc độ tuyển dụng lao động ngành du lịch sẽ không tăng theo tỷ lệ tương ứng mà chỉ khoảng 80% so với tốc độ tăng của khách lưu trú.

Theo Giám đốc Sở Du lịch Trương Thị Hồng Hạnh, nguồn lao động ngành du lịch phần lớn là lao động trước đây tạm nghỉ do ảnh hưởng của dịch bệnh, ngoài ra có khoảng 2.000 sinh viên dự kiến tốt nghiệp hàng năm ngành du lịch và ngoại ngữ có khả năng đáp ứng nhu cầu lao động trong năm 2022.

Đà Nẵng sẽ xây dựng và triển khai kế hoạch phát triển nguồn nhân lực du lịch để đáp ứng lộ trình phục hồi du lịch

Căn cứ kết quả 2 khảo sát trực tuyến vào tháng 10/2021 và tháng 1/2022 tại hơn 5.000 doanh nghiệp du lịch và người lao động ngành du lịch trên địa bàn thành phố, trong năm 2022 nhu cầu đào tạo tập trung vào các nhóm: đào tạo chuyên môn nghiệp vụ du lịch ở các bộ phận lễ tân, buồng phòng, nhà hàng, bếp, hướng dẫn viên; đào tạo sales-marketing trực tiếp, trực tuyến và quản lý khách sạn.

Đưa ra giải pháp, ông Bình nhận định, đại dịch COVID-19 tác động lớn không chỉ thiếu hụt nguồn nhân lực, mà còn ảnh hưởng đến tâm lý người lao động, xem ngành du lịch là lĩnh vực dễ tổn thương. Ngoài ra, sau dịch, xu hướng du lịch của khách cũng có sự thay đổi theo hướng du lịch nhóm nhỏ, hướng đến sự trải nghiệm, sinh thái…Bên cạnh đó, hiện nay khách du lịch đã sử dụng linh hoạt các ứng dụng công nghệ để booking khách sạn, đặt đồ ăn, đặt xe…do vậy, lao động du lịch phải thay đổi theo để phù hợp với hoàn cảnh, đảm bảo chất lượng phục vụ. Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa 3 nhà: Nhà trường, nhà nước và nhà doanh nghiệp để chuẩn bị đảm bảo nguồn lao động du lịch, trong thời gian du lịch tăng trưởng trở lại

Theo ông Trí Dũng, cần phải có sự tương tác mạnh hơn giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo để bồi dưỡng, đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, phù hợp với xu hướng du lịch trong giai đoạn chuyển đổi số.

Giám đốc Sở Du lịch Trương Thị Hồng Hạnh cho biết, trong thời gian đến thành phố Đà Nẵng sẽ tăng cường triển khai chuyển đổi số trong công tác quản lý, đào tạo nguồn nhân lực; số hóa các chương trình đào tạo căn bản về nghiệp vụ du lịch để người lao động chủ động tham gia; đẩy mạnh liên kết, phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước, Hiệp hội Du lịch, doanh nghiệp du lịch và cơ sở đào tạo nghề du lịch trong việc chuẩn bị, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch của thành phố. Đồng thời, thành phố cũng hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục số lượng, chất lượng nguồn nhân lực sẵn sàng phục vụ khách du lịch; phát triển ngành du lịch thành phố (du lịch đêm, ẩm thực, mua sắm, cộng đồng, sinh thái)…

THỦY THANH