Đình Túy Loan

Đình làng Túy Loan được xây dựng vào năm Thành Thái thứ nhất (1889) với diện tích trên 110 m2 nằm trong khuôn viên rộng hơn 8.000m2 (16 sào). Đình hiện tọa lạc tại thôn Túy Loan, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, nằm cách Trung tâm thành phố 15 cây số về phía Tây Nam, giáp với xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang. Đình Túy Loan được công nhận di tích lịch sử văn hóa quốc gia năm 1999. Trải qua nhiều lần tôn tạo, phục dựng, đình trở lại gần như nguyên trạng ban đầu.

Văn bia đặt trong đình còn có bài ký của tam giáp TS. Nguyễn Khuê, người Thanh Trì (Hà Nội) ghi lại sự việc lập đình. Bài ký có đoạn: "Đình gồm một tòa chính tẩm, một tòa tiền đường đều làm bằng gỗ quý và lợp ngói. Trước sân có xây trụ biểu, bình phong trông rất xán lạn. Ngoài ra còn xây một ngôi từ đường ở bên trái để làm chỗ thờ các vị tiền hiền".

Văn bia ở nhà thờ ngũ tộc trong làng ghi lại, vào năm Hồng Đức (1470), năm vị tiền hiền của năm tộc Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê được chiếu vua Lê Thánh Tông đi bình Chiêm, mở mang bờ cõi và dừng chân chọn nơi đây để lập ấp khai khẩn làm ăn và đặt tên cho làng là Túy Loan. Làng Túy Loan là làng cổ trên 500 năm.

Đình làng Túy Loan nằm trong khuôn viên rộng, thoáng đãng, hướng quay ra sông, nhìn về thế núi, sát đường lớn, dưới bóng cây đa cổ thụ cành lá xum xuê. Mái đình lợp ngói âm dương, tường xây bằng gạch, trên mái trang trí lưỡng long chầu nguyệt, hai đầu mái đắp hình rồng uốn lượn được ghép bằng sành sứ. Trong đình chia làm 3 gian, 2 chái, phần hậu tẩm rộng 2,4m, dài 2,7m gồm 4 hàng cột bằng gỗ mít, mỗi hàng có 6 cột cao từ 2,5 đến 4,5m. Kết cấu các vĩ kèo, cột theo kiểu chồng rường giả thủ. Các giả thủ chạm khắc hình hoa lá cách điệu, chân giả thủ trang trí hình quả bí. Hai đầu các thanh trính chạm đầu rồng, cột kèo ở hai đầu hồi chạm đầu rồng và hoa văn mây cuộn, hoa cúc, hoa mẫu đơn... được thể hiện qua tài năng của người thợ mộc Kim Bồng (Hội An). Đình Tuý Loan thờ Thành hoàng bốn xứ và các vị tiền hiền, hậu hiền có công khai khẩn, cư dân lập ấp kiến thiết nên làng Túy Loan.

Hiện nay, 20 sắc phong thần của vua các triều đại, trong đó xa nhất là vua Minh Mạng, gần nhất là vua Khải Định vẫn còn lưu gữ tại đình làng Túy Loan một cách trang trọng. Những sắc phong này chỉ được mở ra bởi người được phong “kiêm thủ sắc thần” – người phải tốt về nhân cách, gia đình thuận hòa, con cái hiếu nghĩa.

 

      

Bước qua cổng tam quan là đến các trụ biểu đứng trước bình phong. Đây được xem như là một tam quan nội của đình. Trên thân trụ đều có các câu đối. Bình phong xây theo kiểu cuốn thư, mặt trong là hình hổ, mặt ngoài là hình long mã được đắp nổi. Toàn bộ mặt bằng kiến trúc chính của đình có diện tích 110m2, có tiền đường, nội điện và hậu tẩm.

Tiền đường có kiểu thức kiến trúc hỗn hợp, vừa có liên kết kèo vừa có liên kết rường. Mặt trước của tiền đường, ở hai bức tường ngăn đều có đắp vẽ, bên tả hình rồng, bên hữu là hình hổ. Trên thân các cột đều có câu đối.

Đi vào trong nội điện và hậu tẩm là nơi thờ cúng, gồm bàn thờ chính, bên tả, bên hữu, hai bên còn có tả ban hữu ban. Gian giữa còn có bàn thờ hội đồng cao hơn các bàn thờ khác, trên bàn có cặp hạc đứng chầu, hai bên có hai dãy lỗ bộ.

 

         Cùng với thời gian, ngôi đình làng đã từng chứng kiến các sự kiện lịch sử dân tộc qua hai thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ:

        - Năm 1945, hưởng ứng chủ trương của Đảng, nhân dân thôn Tuý Loan lấy đình làng cùng nhà thờ Tuý Loan làm trụ sở bài phong phản đế, cùng với tổng An Phước kéo về huyện Hoà Vang cướp chính quyền Pháp- Nhật.

       - Năm 1946-1947, đình cùng nhà thờ Tuý Loan là nơi đóng quân của tiểu đoàn 17 và 19 do ông Đàm Quang Trung chỉ huy.

        - Năm 1956-1957, nơi đây bị chính quyền Mỹ- Diệm chiếm cứ sử dụng làm trung tâm huấn chính để tra tấn, khai thác các cán bộ đảng viên và những người yêu nước tham gia cách mạng của huyện Hoà Vang.

       - Từ năm 1976- 1977, Trung đoàn thông tin sử dụng đình làm nhà kho, làm căn cứ đóng quân do ông Nguyễn Văn Lang làm Trung đoàn trưởng.

   
Hàng năm cứ đến xuân kỳ, thu tế, vào hai ngày 11, 12 tháng 8 (âm lịch) và các ngày đầu năm mới, dân làng lại long trọng thiết lễ tế đình, rước sắc phong, tổ chức các trò chơi dân gian như hát bài chòi, hát bội, thi đua ghe, thi trâu cày, thi chế biến các món ăn truyền thống quê hương, bắt lươn, trèo chuối... Đặc biệt, những năm gần đây, có thêm phần phục dựng lễ tế "Thày", một lễ tế kèm theo hát xướng của người Việt cổ nhằm cúng tế tổ tiên đã "thất truyền" hơn 60 năm qua. 

Vào dịp Tết Âm lịch, ngày mồng 9, mồng 10, dân hai thôn Đông, Tây của làng Túy Loan lại tập trung tại đây tổ chức lễ hội truyền thống của đình làng Túy Loan.  

Phần lễ gồm Lễ rước Sắc phong, nhạc lễ dâng hương tế Đình giúp con cháu tưởng nhớ năm vị tiền hiền Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê tuân chiếu vua Lê Thánh Tôn đi mở mang bờ cõi về phương nam (năm Hồng Đức nguyên niên 1470), dừng chân chọn nơi đây để lập nghiệp khai khẩn làm ăn và đặt tên cho làng là Túy Loan.

Đám rước gồm các vị cao niên trong làng cầm cờ dẫn đầu, theo sau là đội bát âm, lính lệ rồi đến kiệu rước sắc, theo sau là người dân trong làng xếp hàng dài. Lễ rước ven sông qua 4 thôn của làng Túy Loan, cánh đồng, chợ mới chợ cũ để nhắc nhở con cháu tưởng nhớ tổ tiên, đồng thời cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, nhà nhà phát đạt…

Cũng như các lễ hội Đình làng khác trên quê hương Đà Nẵng, sau phần lễ là phần hội, hội làng Túy Loan thường diễn ra vào ngày thứ hai với các hội thi đua thuyền, trèo chuối, bắt lươn, gói bánh, hát bài chòi, hò khoan đối đáp, thả thuyền hoa, hoa đăng…

Đặc biệt là hội thi nướng bánh tráng – nghề bánh tráng là nghề nổi tiếng của làng Túy Loan. Hai thôn Đông, Tây thường cử ra những cô gái khéo tay nhất của thôn mình để tham gia cuộc thi này. Người chiến thắng trong cuộc thi không những mang lại vẻ vang cho thôn mình mà còn góp phần tôn vinh một nghề truyền thống lâu đời của làng.

Đình làng Túy Loan hiện được Trường Tiểu học Hoà Phong nhận chăm sóc di tích lịch sử qua các hoạt động tuyên truyền di tích, giáo dục học sinh chăm sóc di tích; tổ chức học sinh bảo vệ khu di tích, quét dọn, chặt cây tạp sống trên đất đình hằng tháng; tham gia hội rước sắc, đánh trống đội chào mừng, tham gia diễn văn nghệ, chơi trò chơi dân gian tại sân đình.

Thắng cảnh và di tích

Đình làng Đà Nẵng - những giá trị văn hóa

Chưa có bình luận ý kiến bài viết!

Đình Nại Nam

Đình làng Nại Nam nay ở khối phố Nam Sơn, phường Hòa Cường, quận Hải Châu. Đình được xây dựng năm ất Tỵ (1905) từ công sức đóng góp của dân địa phương, thờ Thành hoàng bảo an chính trực, bổn xứ thổ thần và các vị tiền nhân của làng.

Di tích Đà Nẵng - những trang sử tuyệt đẹp

Như bao địa phương khác, Đà Nẵng đã trải qua bao thăng trầm trên con đường phát triển của mình. Những di tích còn lại là chứng tích cho một quá khứ vươn lên kiên cường, không mệt mỏi của mảnh đất này.

Vết tích những nấm mồ quân xâm lược ở Đà Nẵng giữa thế ký XIX hiện còn lưu lại

Những phát đại bác đầu tiên của liên quân Pháp - Tây Ban Nha bắn vào các pháo đài phòng thủ của quân Việt Nam ở Đà Nẵng vào sáng ngày 1-9-1858, mở đầu cuộc xâm chiếm nước ta. Bọn xâm lược đã gặp phải sức kháng cự quyết liệt của quân và dân ta. Cho đến hết năm 1858, chúng vẫn không sao thực hiện được mục đích mở rộng địa bàn chiếm đóng, phá vỡ thế phòng thủ của ta, nhằm tạo một bước ngoặt cho cuộc chiến tranh. Tướng chỉ huy quân liên quân lúc bấy giờ là Đô đốc Rigault de Genouilly bèn quyết định chuyển hướng tiến công vào Gia Định. Đầu tháng 2-1859, chúng chỉ để lại ở Đà Nẵng một đại đội lính và vài chiến hạm, số quân còn lại được chuyển vào đánh chiếm Gia Định.

Trận đánh Pháp đầu tiên trên đèo Hải Vân (28-2-1886)

Theo lệnh của De Courcy, Tổng tư lệnh binh đoàn viễn chinh Pháp ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ, tướng Prud’homme đóng tại Huế đã cấp tốc điều động đội công binh mở nhanh con đường chiến lược Huế – Đà Nẵng, mà đặc biệt là đoạn đường qua đèo Hải Vân.

Thành Điện Hải

Thành Điện Hải trước là đồn Điện Hải, xây dựng năm 1813 (Gia Long thứ 12) gần cửa biển Đà Nẵng. Năm 1823 (Minh Mạng thứ 4) cho dời đồn Điện Hải vào bên trong đất liền, trên một gò đất cao. Đồn được xây bằng gạch.

Xuất bản thông tin

Navigation Menu

Navigation Menu

LIÊN KẾT WEBSITE

Navigation Menu

Navigation Menu

Navigation Menu