Khát vọng phát triển vùng Tây - Bài 2: Chiến lược đột phá để phát triển vùng Tây

Đầu tư hạ tầng đồng bộ

Vùng Tây thành phố Đà Nẵng hiện có khoảng 333.000 người, trong đó có 37 dân tộc thiểu số với khoảng 157.000 người định cư. Đa phần là địa bàn vùng núi cao, sông suối chia cắt, địa hình cách trở, giao thông đi lại hết sức khó khăn, tỉ lệ hộ nghèo cao, hạ tầng dân sinh thiếu thốn...

Theo vị trí địa lý, Trà Linh hiện nay là địa bàn xa nhất của Đà Nẵng. Cách trung tâm hành chính chừng 210km nhưng thời gian di chuyển bằng ô tô lên đến khoảng 6 giờ đồng hồ vì hệ thống giao thông còn khó khăn.

Trà Linh là xã có diện tích trồng sâm Ngọc Linh nhiều nhất ở Đà Nẵng. Nhờ trồng và bán sâm nên thu nhập hằng năm của nhiều hộ người Xơ Đăng lên đến cả tỷ đồng. Tuy mức thu nhập cao nhưng nhiều dịch vụ xã hội ở nơi đây vẫn thiếu thốn.

Trưởng thôn 2 xã Trà Linh, ông Hồ Văn Bằng nói rằng, trước đây cuộc sống rất khốn khó, dân làng quanh năm bám nương bám rẫy để kiếm kế sinh nhai. Nhưng từ khi cây sâm Ngọc Linh có giá trị siêu lợi nhuận, bà con đã chú tâm trồng sâm để đổi đời. Cuộc sống hiện tại ở vùng sâm tuy khá giả cũng chỉ dừng ở mức “ăn no - mặc ấm” chứ chưa được “ăn ngon - mặc đẹp” như vùng xuôi. Hàng hóa nhu yếu phẩm giá tăng cao do chi phí vận chuyển.

Đường giao thông lên vùng sâm mới được mở chừng 6 năm trở lại đây, nhưng cũng chỉ là tuyến cấp ĐH, ĐX nên hẹp, đèo dốc quanh co, mùa mưa lũ thường xuyên bị sạt lở ách tắc. Với đồng bào Xơ Đăng thì tuyến đường như một giấc mơ giúp đi lại thuận tiện nhưng so với tiềm năng, thế mạnh mở tour du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng ở thủ phủ sâm Ngọc Linh vẫn chưa thể đủ thuyết phục để mời gọi, thu hút các nhà đầu tư.

Nhìn lên địa bàn 06 xã biên giới của Đà Nẵng có 157,42km đường biên tiếp giáp nước bạn Lào gồm Đắc Pring, La Dêê, La Êê, Avương, Tây Giang, Hùng Sơn, hạ tầng giao thông cũng không khá hơn bao nhiêu. La Dêê có cửa khẩu Nam Giang nhưng đường QL14D hiện nay xuống cấp trầm trọng khiến cho việc lưu thông vô cùng gian nan, chủ trương đầu tư nâng cấp đã có nhưng phải mất một thời gian dài để thi công hoàn thiện. Hùng Sơn có cửa khẩu phụ Tây Giang đầy tiềm năng về giao thương qua biên giới nhưng đường sá nhỏ hẹp chưa đáp ứng cho phương tiện lớn lưu thông hàng hóa.

Những ngày đầu tháng 10 vừa qua, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thị Anh Thi đến khảo sát thực tế một số điểm văn hóa, du lịch cộng đồng ở các xã miền núi phía Tây thành phố Đà Nẵng. Làng du lịch cộng đồng Ta Lang và thôn văn hóa Aur thuộc xã Avương mặc dù tiềm năng rất lớn nhưng du khách lên tham quan khám phá nhỏ giọt vì hạ tầng giao thông khó khăn.

“Phát triển du lịch cộng đồng và sinh thái tại các xã miền núi phía Tây thành phố không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống Cơ Tu, mà còn tạo sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững của địa phương. Để đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng vùng cao, cần nhất vẫn là các yếu tố về giao thông” - Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Anh Thi nhấn mạnh.

Hiện tại ở vùng Tây thành phố mạng lưới giao thông còn rất khó khăn gây cản trở lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Vấn đề này UBND các xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số đều ưu tiên kiến nghị đầu tư phát triển giao thông khi làm việc với lãnh đạo thành phố. Bởi lẽ hạ tầng giao thông chính là chìa khóa để khơi thông nguồn lực cho miền núi.

Giao thông phát triển giúp giao thương hàng hóa thuận tiện, đồng bào vùng Tây bán được nông lâm thổ sản, tăng thu nhập; hàng hóa, thực phẩm miền xuôi. Giao thông rộng thoáng mở ra cơ hội thu hút đầu tư, đón khách du lịch đến khám phá cảnh sắc thiên nhiên, bản sắc văn hóa truyền thống và quan trọng nhất là cộng đồng vùng cao được hưởng lợi rất lớn từ các loại hình dịch vụ thoát nghèo vươn lên phát triển. Vì vậy phát triển hạ tầng là ưu tiên số 1 giữ vai trò then chốt để vùng Tây phát triển.

Thu hút nguồn lực đầu tư

Để phát triển vùng Tây, ngoài yếu tố giao thông thuận lợi thì cần đẩy mạnh thu hút nguồn lực đầu tư. Các địa bàn miền núi, vùng đồng bào thiểu số có tiềm năng rất lớn về phát triển kinh tế - xã hội nhưng chính vì thiếu nguồn lực đầu tư khai thác nên hiện vẫn còn ở dạng tiềm năng chứ chưa được khai phá giá trị, trong đó phải kể đến thế mạnh về du lịch, dược liệu, lâm nghiệp, nông sản đặc trưng,... Đây là những lĩnh vực sẽ tạo bứt phá để kinh tế - xã hội vùng Tây vực dậy mạnh mẽ. Muốn vậy phải có những nhà đầu tư chiến lược, tầm nhìn lớn và tâm huyết với vùng cao.

Điển hình như tại Khu du lịch sinh thái Cổng trời Đông Giang. Nhờ doanh nghiệp đầu tư bài bản từ các loại hình du lịch và hệ thống giao thông thuận tiện nên khách đến thăm quan, trải nghiệm rất nhiều. Đây là dự án du lịch sinh thái có quy mô lớn nhất khu vực vùng Tây của thành phố hiện nay. Tại đây, hơn 80% lao động tham gia làm việc là người Cơ Tu địa phương với mức thu nhập ổn định. Cùng với đó cộng đồng dân tộc thiểu số còn bán được rất nhiều sản phẩm văn hóa, thủ công mỹ nghệ, sản vật địa phương nên cuộc sống rất khấm khá.

Đối với cây dược liệu, phải khẳng định rằng vùng Tây thành phố Đà Nẵng đang bảo tồn đa dạng các loài thuốc quý có giá trị kinh tế cao như sâm Ngọc Linh, ba kích, đản sâm, đương quy, quế, giảo cổ lam… Nhưng hiện tại vẫn chưa có một doanh nghiệp tầm cỡ đầu tư chế biến sâu các sản phẩm gia tăng. Vì vậy đồng bào phải bán dược liệu ở dạng thô, giá cả bấp bênh. Người dân trồng ở diện bảo tồn chứ chưa dám mở rộng thành các vùng chuyên canh vì lo lắng đầu ra không ổn định.

Khi doanh nghiệp lớn đầu tư không chỉ giải quyết đầu ra nguyên liệu, mở rộng diện tích canh tác dược liệu mà còn tạo được công ăn việc làm ổn định cho đồng bào và đưa Đà Nẵng trở thành trung tâm công nghiệp dược liệu tỷ đô của miền Trung. 

Chủ tịch UBND xã Avương Briu Quân cho biết, với diện tích rừng che phủ chiếm hơn 80% diện tích rừng tự nhiên, người Cơ Tu chiếm hơn 95% cùng các bản làng nguyên sơ, mộc mạc, lòng mến khách và các khu rừng nguyên sinh thuộc khu bảo tồn Sao la, rừng đặc dụng, các sông M'roong, Avương, Talang, là thế mạnh phát triển du lịch gắn với trải nghiệm văn hóa bản địa và phát triển cây dược liệu như quế, ba kích, bảy lá một hoa, hà thủ ô, cà gai leo...

Hiện tại, xã Avương tập trung kêu gọi, xúc tiến đầu tư khai phá tiềm năng, giúp người dân chủ động liên kết với doanh nghiệp, phát triển kinh tế theo từng loại hình phù hợp nhằm tăng thu nhập, cải thiện sinh kế.

“Để làm được điều đó, chúng tôi mong đợi doanh nghiệp chủ động phối hợp với địa phương và liên kết với hộ gia đình, xây dựng nhà máy thu mua, chế biến dược liệu và giải quyết việc làm tại chỗ cho đồng bào, có vậy thì miền núi mới phát triển kịp thời” - ông Briu Quân kiến nghị.

Cùng với đó, thành phố cũng cần thu hút nguồn lực vào phát triển văn hóa gắn với du lịch. Hiện tại ở vùng Tây có hơn 37 dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó có nhiều cộng đồng dân tộc định cư lâu đời như Cơ Tu, Xơ Đăng, Bhnoong, Giẻ triêng, Co, Ca dong, Ve… Những cộng đồng dân tộc này có bề dày văn hóa truyền thống rất đa dạng và đặc sắc. Tuy nhiên hiện tại nguồn lực đầu tư mới ở dạng bảo tồn, phục dựng. Do đó rất cần nhà đầu tư đưa văn hóa thành sản phẩm thu hút khách du lịch và lấy du lịch để nuôi dưỡng văn hóa, giúp chủ thể văn hóa là cộng đồng dân cư khấm khá từ giá trị tinh thần do chính họ tạo nên.

Ngoài việc thu hút nguồn lực xã hội thì các địa phương vùng Tây cũng cần tranh thủ sự đầu tư, hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Các địa phương miền núi của thành phố đang hưởng lợi 10 dự án và 11 tiểu dự án thuộc Chương trình. Tổng nguồn vốn đã phân bổ trong giai đoạn 2022-2025 là 2.962.714 triệu đồng. Để chương trình thực sự phát huy hiệu quả thì việc triển khai đầu tư cần tập trung đúng trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải gây lãng phí nguồn lực. Trong đó ưu tiên đầu tư tập trung phát triển giao thông, giáo dục, y tế, chuyển đổi nghề, chuyển dịch cơ cấu sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi.

Một chiến lược quan trọng, quyết định đến khát vọng phát triển vùng Tây đó chính là thay đổi tư duy, nhận thức của người dân. Phát khơi dậy ý thức tự lực, tự cường, quyết tâm thay đổi. Dù có nhiều nguồn lực đổ vào mà người dân vẫn thờ ơ, đứng ngoài cuộc thì sự nghiệp phát triển vùng Tây khó mà thành công.

Lâu nay nhiều người vẫn cho rằng đồng bào miền núi thường trông chờ, ỷ lại chính sách hỗ trợ nhưng thực tế không phải như vậy. Bà con rất siêng năng lao động, cần cù sản xuất để nuôi sống gia đình. Họ tận dụng từng thế đất ít ỏi giữa triền đồi để cải tạo trồng lúa nước bậc thang hay canh tác hàng chục rẫy nương với diện tích khá lớn trồng sắn, tỉa ngô. Nhờ vậy mới tự cung tự cấp và sinh tồn hàng nghìn năm qua.

Tại các xã thuộc huyện Nam Trà My cũ, có hàng trăm lao động được đưa qua làm nông nghiệp tại quận kết nghĩa Hamyang (Hàn Quốc) theo chương trình ký kết hợp tác. Mỗi năm các lao động chỉ làm việc 8 tháng (3 tháng mùa đông thì về nước) nhưng thu nhập lên đến hơn 300 triệu đồng/người. Và điều đặc biệt nhất là các chủ nông trang, nông trại tại Hamyang luôn chủ động liên hệ chính quyền để mời các lao động này quay lại làm việc vào năm sau nhờ bản tính siêng năng, cần cù, chịu khó. Như vậy làm gì có chuyện trông chờ, ỷ lại. Chỉ cần môi trường lao động thích hợp, khoa học là đồng bào phát huy hết khát vọng thay đổi cuộc sống.

Khi bàn về chính sách hỗ trợ vùng núi cao, các nhà quản lý thường lý luận “trao cần câu chứ không trao con cá”. Nhưng có “cần câu” mà không có “cá” thì lấy gì để câu, để phát triển!?

Chính vì vậy cần phải có những chiến lược mạnh mẽ, đột phá, trọng điểm để hiện thực khát vọng phát triển vùng Tây của thành phố, để mức thu nhập, mức sống, mức hưởng thụ của đồng bào miền núi, vùng dân tộc thiểu số không bị chênh lệch quá xa so với vùng Đông. Khi đó, mục tiêu “Xây dựng thành phố hiện đại, giàu bản sắc, con người Đà Nẵng nhân văn, có chất lượng cuộc sống cao, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” sẽ đạt được những kết quả khả quan.

CỔNG TTĐT TP

Bài 1: Những trăn trở kéo dài: https://danang.gov.vn/vi/web/dng/w/khat-vong-phat-trien-vung-tay-bai-1-nhung-tran-tro-keo-dai