Phiên toàn thể Diễn đàn cấp cao thường niên lần thứ ba về Công nghiệp 4.0

Khôi phục nhanh các chuỗi sản xuất, cung ứng và lao động

Phát biểu khai mạc Phiên toàn thể, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh đánh giá, dịch COVID-19 đã và đang tác động mạnh mẽ đến các hoạt động kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, ảnh hưởng lâu dài đến cả cung và cầu. Lần đầu tiên tăng trưởng quý 3-2021 giảm sâu (- 6,17%) , đây là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay, ước tính GDP của Việt Nam năm 2021 chỉ đạt 2-2,5%. Dự báo dịch COVID-19 còn tiếp tục kéo dài, khó lường; nền kinh tế đất nước phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy cơ vượt quá sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp.

Theo Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, nhu cầu cấp bách, khẩn trương hiện nay là tìm kiếm những giải pháp hiệu quả nhằm phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội bền vững thời kỳ hậu COVID-19, đồng thời tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng trong dài hạn thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa phù hợp với bối cảnh và yêu cầu phát triển mới.

“Hiện nay, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn biến rất nhanh, đột phá, tác động sâu rộng và đa chiều trên phạm vi toàn cầu, làm thay đổi căn bản tư duy về công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Công nghệ sản xuất kỹ thuật số tiên tiến có thể thúc đẩy phát triển bao trùm và bền vững trong tất cả các ngành công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ”, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh nhận định.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, với mục tiêu khôi phục nhanh các chuỗi sản xuất, cung ứng, lao động và thúc đẩy các động lực tăng trưởng, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng bình quân giai đoạn 2021-2025 khoảng 6,5 - 7%/năm, đồng thời giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn trong trung và dài hạn. Phục hồi, phát triển nhanh sản xuất kinh doanh, nhất là các ngành, lĩnh vực quan trọng, chú trọng tiết giảm chi phí, hỗ trợ dòng tiền, bảo đảm tính chủ động cho doanh nghiệp và tạo thuận lợi cho người dân trên cơ sở thực hiện hiệu quả các biện pháp phòng, chống dịch. Đồng thời, bảo đảm an sinh xã hội và đời sống của người dân, người lao động, nhất là người nghèo, người yếu thế, đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh, góp phần giữ vững an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh phát biểu khai mạc Phiên toàn thể Diễn đàn cấp cao thường niên lần thứ ba về CN 4.0

Báo cáo tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu của Khung chính sách phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội bền vững gắn với chiến lược phòng, chống dịch COVID-19 bao gồm: Thực hiện lộ trình mở cửa nền kinh tế gắn với phòng, chống dịch; An sinh xã hội và hỗ trợ việc làm; Hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; Phát triển kết cấu hạ tầng, khơi thông nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển; Hoàn thiện cơ chế, chính sách, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất tiếp tục thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, các chính sách cơ cấu lại nợ; điều hành tăng trưởng tín dụng phù hợp; tiếp tục cơ cấu lại nợ, giữ nguyên nhóm nợ; hỗ trợ lãi suất cho vay hợp lý trong một số ngành, lĩnh vực, chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân. Đồng thời, ban hành những chính sách hỗ trợ phù hợp cho một số ngành, lĩnh vực ưu tiên như sản xuất và chế biến nông, lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ vận tải, du lịch, thúc đẩy khởi nghiệp, sáng tạo, phát triển khu công nghiệp, khu công nghệ cao, xuất khẩu bền vững.

Mặt khác, tập trung nâng cao năng lực quản trị xã hội, quản lý nhà nước, xử lý tình huống của cán bộ các cấp; đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường xử lý trên nền tảng trực tuyến; phát triển bền vững các thị trường khoa học công nghệ, lao động, bất động sản; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Tăng cường giám sát, kiểm tra, xử lý nghiêm các sai phạm trong đầu tư công, quản lý tài sản nhà nước.

Công nghiệp 4.0 – tương lai kinh tế toàn cầu hậu COVID-19

Phát biểu tại Diễn đàn, TS. Mary C. Hallward-Driemeier, Cố vấn Kinh tế cấp cao về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, Ngân hàng Thế giới (WorldBank) nhận định, Công nghiệp 4.0 đang tăng tốc, nhưng không đồng đều giữa các ngành, lĩnh vực và phân khúc của các chuỗi giá trị toàn cầu (GVC). Các nghiên cứu kinh tế lượng cho thấy khi các nước thu nhập cao đẩy nhanh tự động hóa, dòng vốn FDI vào các nước đang phát triển vẫn tăng, nhưng với tốc độ giảm.

“Công nghiệp 4.0 nâng cao hơn nữa giá trị của các dịch vụ được thể hiện và gắn liền với hàng hóa. Vì vậy, tăng cường môi trường thuận lợi cho ngành dịch vụ cần được đưa vào nội dung của chương trình nghị sự về Công nghiệp 4.0 - xóa bỏ các hạn chế đối với thương mại dịch vụ, thúc đẩy áp dụng và đào tạo công nghệ”, Cố vấn Kinh tế cấp cao về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo của WorldBank nhấn mạnh. Theo đó, TS. Mary C. Hallward-Driemeier đề xuất giải pháp 3C, kết hợp ba yếu tố: khả năng cạnh tranh (Competitiveness), năng lực (Capabilities), tính kết nối (Connectedness).

TS. Mary C. Hallward-Driemeier, Cố vấn Kinh tế cấp cao về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, Ngân hàng Thế giới (WorldBank) phát biểu tại Diễn đàn

Đối với Việt Nam, TS. Mary C. Hallward-Driemeier cho rằng, thay đổi công nghệ đang đến với nhiều lĩnh vực mà Việt Nam xuất khẩu như điện tử, máy móc, phụ tùng ô tô, và một phần ít hơn trong hàng may mặc, tất cả đều là GVC tích hợp cao nên có thể bị ảnh hưởng bởi một số thay đổi về địa điểm của dự án đầu tư mới. “Chất lượng của các dịch vụ chuyên nghiệp có thể được tăng cường và tạo ra sự lan tỏa lớn hơn cho nền kinh tế. Tuy nhiên, Việt Nam còn nhiều quy định hạn chế trong kinh doanh dịch vụ, bao gồm cả đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI”, TS. Mary C. Hallward-Driemeier nhìn nhận.

Theo Cố vấn Kinh tế cấp cao về tài chính, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, Ngân hàng Thế giới, có nhiều giải pháp để tăng khả năng tiếp cận công nghệ trong nội dung của các chính sách khoa học, công nghệ, và đổi mới, sáng tạo của Việt Nam. Việc điều chỉnh các công cụ hỗ trợ dịch vụ cũng như sản xuất công nghiệp, tăng cường khả năng thiết kế và nghiên cứu, phát triển sẽ giúp chuyển sang các phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn. Đồng thời, nên tập trung hơn vào thúc đẩy áp dụng công nghệ để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể để trở thành nhà cung cấp và có nhiều cơ hội phát triển bao trùm hơn.

“Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ quan trọng trong tính kết nối. Điều quan trọng là đảm bảo ngành logistic phát triển vững mạnh và duy trì sự kết nối với các trung tâm sản xuất. Việc mở rộng áp dụng công nghệ số trong sản xuất và trong các dịch vụ hậu sản xuất sẽ yêu cầu các dịch vụ công nghệ thông tin phát triển và giá cả hợp lý”, TS. Mary C. Hallward-Driemeier đề xuất.

Đối với Đà Nẵng, Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ XXII nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định một trong 3 nhiệm vụ trọng tâm, đột phá là đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, trọng tâm là phát triển mạnh công nghiệp công nghệ cao và công nghệ thông tin, gắn với xây dựng đô thị khởi nghiệp sáng tạo, thành phố thông minh, tạo nền tảng thúc đẩy phát triển các ngành, lĩnh vực mới, nhất là kinh tế số, xã hội số và chính quyền số.

Chủ tịch UBND thành phố Lê Trung Chinh chủ trì tại điểm cầu Đà Nẵng

Theo đó, thành phố đã tập trung nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin đồng bộ; hình thành các cơ sở dữ liệu nền như công dân, doanh nghiệp, nhân hộ khẩu, đất đai, cán bộ công chức; triển khai các nền tảng Chính quyền điện tử như Egov Platform, Trục tích hợp chia sẻ dữ liệu LGSP, Cổng dịch vụ công với gần 100% dịch vụ trực tuyến; hoàn thành mô hình 4 lớp an toàn thông tin theo Chỉ thị số 14/CT-TTg ngày 7-6-2019 của Thủ tướng Chính phủ… Ngành công nghiệp công nghệ thông tin dần khẳng định là một trong những ngành kinh tế quan trọng của thành phố, với tốc độ tăng trưởng cao, bình quân 20%/năm, đóng góp 7,5% GRDP thành phố.

Năm 2021, thành phố Đà Nẵng xếp hạng Nhất chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh, trong đó, dẫn đầu ở cả 3 trụ cột Chính quyền số, Kinh tế số, Xã hội số. Đồng thời, đạt Giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam năm 2021 (do Hiệp hội Phần mềm và dịch vụ CNTT Việt Nam tổ chức), Giải thưởng Chuyển đổi số Việt Nam 2021 (do Hội Truyền thông số Việt Nam tổ chức).

Lấy người dân là trung tâm, là chủ thể, mục tiêu và động lực

Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, Chính phủ đang tập trung chỉ đạo hoàn thiện và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Chương trình tổng thể phòng, chống đại dịch COVID-19 và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, các trụ cột chính bao gồm: tập trung nâng cao năng lực y tế; bảo đảm an sinh xã hội; hỗ trợ doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh; xây dựng hạ tầng chiến lược, trong đó có hạ tầng chuyển đổi số; xây dựng và hoàn thiện thể chế; phát huy tối đa nguồn lực con người là trung tâm, chủ thể, là động lực và mục tiêu của sự phát triển…

“Hai nhiệm vụ này có sự gắn kết chặt chẽ, là hai mặt của một quá trình, phòng chống, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh thì mới có thể phát triển kinh tế - xã hội và phát triển kinh tế - xã hội thì mới có nguồn lực để phòng chống dịch, bảo đảm an sinh xã hội cho nhân dân”, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh.

Để triển khai hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ ra một số định hướng như đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, tạo động lực đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Kết hợp chặt chẽ, hài hòa, linh hoạt, hiệu quả giữa các chính sách tài khóa, tiền tệ với các công cụ về thuế, phí, lệ phí, chi ngân sách Nhà nước, lãi suất, tỷ giá, tín dụng, chi phí đầu vào. Thực hiện hiệu quả các chính sách bảo đảm an sinh xã hội dựa trên 3 trụ cột chính là giảm thiểu, khắc phục và phòng ngừa rủi ro để người lao động, người dân có công việc, thu nhập và cuộc sống ổn định.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn cấp cao thường niên lần thứ ba về Công nghiệp 4.0

“Dù trong quá trình hồi phục hay phát triển thì nội lực luôn là cơ bản, chiến lược, lâu dài và quyết định; ngoại lực là quan trọng và đột phá. Trong đó, nội lực gồm 3 trụ cột chính là con người, thiên thiên, và truyền thống văn hóa - lịch sử, với tinh thần tự lực, tự cường, đoàn kết, thống nhất của dân tộc. Còn ngoại lực bao gồm công nghệ, vốn, năng lực quản trị và đào tạo nguồn nhân lực…”, Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ.

Về hoàn thiện thể chế, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu, những vấn đề đã “chín”, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, thực hiện có hiệu quả, được đa số đồng tình thì tiếp tục thực hiện; những vấn đề chưa có quy định hoặc vượt quy định thì mạnh dạn thí điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng vội. Cùng với đó, đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng chiến lược, trong đó có hạ tầng giao thông, viễn thông…

Thủ tướng cũng lưu ý phải chú trọng phát triển hạ tầng giao thông, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu, hạ tầng công nghệ tại đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, miền núi phía Bắc… Việc bảo đảm điện và sóng cho các vùng sâu, vùng xa dù khó cũng phải làm, bởi không có điện và sóng thì không có chuyển đổi số, xã hội số, kinh tế số, công dân số… Đây không chỉ là trách nhiệm của Chính phủ mà còn cần sự vào cuộc của các cơ quan, địa phương, cùng với sự hỗ trợ của bạn bè, đối tác quốc tế.

Theo Thủ tướng Chính phủ, việc thích ứng và phát triển của mỗi quốc gia dưới tác động của đại dịch COVID-19 trong kỷ nguyên số và toàn cầu hóa hiện nay là vấn đề lớn, vừa cấp bách, vừa lâu dài; đặc biệt là tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư ngày càng sâu rộng tới mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội.

“Tình hình thế nào thì giải pháp như thế, trong bối cảnh đặc biệt, chúng ta cần có tầm nhìn, hành động và cách làm đặc biệt, phù hợp, linh hoạt. Đồng thời, phải có tư duy và cách tiếp cận toàn dân, lấy người dân là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu và là động lực. Không hy sinh an sinh xã hội, môi trường, tiến bộ và công bằng để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; lo cho gần 100 triệu dân ấm no và hạnh phúc, dân chủ, có cuộc sống bình yên, an ninh, an toàn, an dân, đó là điều quan trọng nhất”, Thủ tướng nêu rõ.

Trước đó, trong khuôn khổ Diễn đàn đã diễn ra chuỗi 10 phiên hội thảo chuyên đề (từ ngày 9-11 đến 18-11-2021). Chuỗi hội thảo tập trung xoay quanh chủ đề chính của diễn đàn như: tư duy và cách tiếp cận mới về công nghiệp hóa, hiện đại hóa; phát triển sản xuất thông minh; phát triển đô thị thông minh; phát triển năng lượng xanh và các năng lượng mới; phát triển các mô hình kinh doanh mới; xây dựng Chính phủ điện tử, tiến tới Chính phủ số; phát triển hạ tầng số và thúc đẩy ứng dụng công nghệ số; chuyển đổi lao động và phát triển nguồn nhân lực số; chuyển đổi số nông nghiệp - nông thôn; phát triển ngân hàng thông minh trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

NGÔ HUYỀN