Khát vọng phát triển vùng Tây - Bài 4: Gieo mầm tri thức

Nhiều khó khăn bủa vây

Nếu như cơ sở vật chất trường lớp ở đồng bằng khá khang trang, hiện đại thì miền núi vẫn còn không ít khó khăn, thiếu thốn. Theo thống kê về trường chuẩn quốc gia năm 2024 của tỉnh Quảng Nam cũ, trong khi các địa phương đồng bằng xấp xỉ 100% hoàn thành mục tiêu trường chuẩn thì huyện Đông Giang cũ còn 18/27 trường chưa đạt chuẩn; huyện Bắc Trà My cũ có 29/39 trường chưa đạt chuẩn và huyện Nam Trà My cũ có 18/29 trường chưa đạt chuẩn.

Sau sáp nhập, thành phố Đà Nẵng có 28 xã miền núi, trong đó có 6 xã biên giới đất liền gồm 3 xã A Vương, Tây Giang, Hùng Sơn (thuộc huyện miền núi cao biên giới Tây Giang, tỉnh Quảng Nam trước đây) và 3 xã Đắc Pring, La Dêê và La Êê (thuộc huyện miền núi cao biên giới Nam Giang, tỉnh Quảng Nam trước đây). Các xã này có 20 trường học các cấp với tổng số học sinh toàn vùng là 5.422 em, trong đó cấp tiểu học chiếm hơn một nửa.

Phần lớn các phòng học tại 6 xã biên giới được xây dựng kiên cố nhưng đa số các trường không đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất tối thiểu theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Các hạng mục thiết yếu như ký túc xá, nhà ăn, phòng chức năng, sân chơi, thư viện, hệ thống điện nước, nhà vệ sinh… đều thiếu. Cùng với đó, hạ tầng kỹ thuật xuống cấp, thiết bị dạy học, công nghệ thông tin còn sơ sài, chưa đáp ứng điều kiện dạy và học hiện nay.

Chủ tịch UBND xã La Dêê Bùi Thế Anh cho biết: La Dêê được hình thành trên cơ sở sáp nhập 02 xã La Dêê và Đắc Tôi (huyện Nam Giang cũ). Đây là xã biên giới cách trung tâm thành phố khoảng 130 km. Cùng với các xã miền núi khác, khó khăn chung của địa phương chính là hệ thống cơ sở hạ tầng, điện, đường, trường, trạm chưa thực sự đáp ứng nhu cầu đời sống của người dân bản địa. Đặc biệt, vào mùa mưa bão, xã vùng cao biên giới thường xuyên xảy ra tình trạng mất điện, cúp điện kéo dài, gây ảnh hưởng đến các hoạt động của chính quyền xã, công tác dạy và học cũng như đời sống sinh hoạt của người dân.

Khó khăn về địa hình hiểm trở cũng là rào cản lớn đối với công tác giáo dục. Nhiều điểm trường nằm rải rác ở các thôn, nóc, cách trung tâm xã hàng chục km đường rừng. Nhất là vào mùa mưa, ở khu vực miền núi biên giới, nhiều tuyến đường sạt lở, lũ ống, lũ quét thường xuyên xảy ra, việc đến trường của học sinh thường bị gián đoạn. Ngoài ra, nhiều trường học còn nguy cơ mất an toàn cho cả thầy và trò khi cơ sở hạ tầng xuống cấp, không đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão.

Miền núi cũng là nơi đối mặt với bài toán thiếu thốn cán bộ nói chung, cán bộ ngành giáo dục nói riêng, đội ngũ giáo viên; ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động dạy và học, chất lượng giáo dục. Đặc biệt ở các môn Tin học, Ngoại ngữ, Âm nhạc, Mỹ thuật còn thiếu giáo viên đứng lớp. Trong khi đó, điều kiện đãi ngộ đối với giáo viên miền núi chưa thực sự tạo động lực gắn bó lâu dài.

Ông Bùi Thế Anh chia sẻ thêm, ngoài những khó khăn về cơ sở hạ tầng, thì khó khăn lớn nhất mà xã đang đối mặt chính là thiếu hụt nguồn cán bộ trong lĩnh vực giáo dục. “Sau sắp xếp, xã La Dêê có tổng số lượng cán bộ, công chức, viên chức là 57 người, tuy nhiên lại thiếu hụt cán bộ phụ trách lĩnh vực giáo dục. Ngay trước đây, nguồn cán bộ tại xã Đắc Tôi và xã La Dêê cũ đều không có chuyên môn về lĩnh vực này. Qua đó, gây khó khăn trong việc tham mưu các hoạt động, chương trình về phát triển giáo dục tại địa phương”, ông Bùi Thế Anh bày tỏ.

Thu hẹp khoảng cách bằng tri thức

Rút ngắn khoảng cách giữa đồng bằng và miền núi, từ điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ, đến chất lượng giáo dục, là điều trăn trở nhất đối với những người làm giáo dục. Đây cũng chính là yếu tố then chốt, tạo động lực cho vùng Tây phát triển bền vững.

Trong báo cáo tham luận tại Đại hội đại biểu lần thứ I Đảng bộ thành phố Đà Nẵng, nhiệm kỳ 2025-2030, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lê Thị Bích Thuận nhấn mạnh rằng, để đảm bảo công bằng trong thụ hưởng những thành tựu về giáo dục và đào tạo, Đà Nẵng cần ưu tiên phát triển giáo dục và đào tạo ở nông thôn, miền núi và vùng biên giới. Cần rà soát, quy hoạch mạng lưới trường lớp phù hợp với điều kiện đặc thù của từng địa phương; đầu tư kiên cố hóa trường lớp, trang thiết bị; ưu tiên xây dựng các mô hình trường bán trú, nội trú cho học sinh dân tộc thiểu số và học sinh vùng cao để các em có điều kiện học tập tốt nhất.

Đặc biệt, cần tăng cường điều chỉnh và thực hiện các chính sách hỗ trợ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục ở miền núi và vùng đặc biệt khó khăn về tuyển dụng, luân chuyển và phụ cấp. Song song với đó, phát triển mô hình lớp học thông minh, thư viện số nhờ kết nối Internet sẽ xóa bỏ khoảng cách về địa lý, mang lại cơ hội tiếp cận tri thức đồng đều cho mọi người dân thành phố. Việc đẩy mạnh phong trào khuyến học, khuyến tài sẽ bảo đảm mọi người dân đều có cơ hội học tập suốt đời và một trong những đặc trưng của thành phố học tập là xây dựng thành công xã hội học tập và học tập cho mọi người dân.

Cụ thể hóa nhiệm vụ phát triển giáo dục vùng sâu, vùng xa, góp phần nâng cao dân trí, đảm bảo an sinh xã hội, trong 2 năm 2025 - 2026, thành phố Đà Nẵng sẽ chi khoảng 740 tỉ đồng xây dựng hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú kiên cố, hiện đại tại 6 xã biên giới, nhằm giải quyết triệt để tình trạng cơ sở vật chất xuống cấp và đảm bảo cơ hội học tập công bằng cho học sinh vùng cao. Giai đoạn 1, dự án sẽ ưu tiên triển khai tại La Êê, Đắc Pring và Hùng Sơn với kinh phí hơn 400 tỉ đồng. Mỗi công trình dự kiến phục vụ từ 300 - 600 học sinh nội trú, vừa đáp ứng nhu cầu học tập, vừa tích hợp chức năng tránh trú bão, sơ tán dân khi thiên tai xảy ra.

Theo bà Lê Thị Bích Thuận, song song với việc đầu tư hệ thống cơ sở vật chất, thành phố Đà Nẵng cần tiếp tục thực hiện các chính sách đào tạo, bồi dưỡng toàn diện, phấn đấu đến năm 2030 có 100% giáo viên đạt chuẩn nghề nghiệp ở mức khá trở lên. Đồng thời, tiếp tục xây dựng cơ chế đãi ngộ, thu hút nhân tài sư phạm, khuyến khích giáo viên tham gia nghiên cứu khoa học, viết học liệu số và không ngừng nâng cao năng lực ngoại ngữ, công nghệ thông tin, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số… đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Tại Kỳ họp lần thứ 2, khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026, HĐND thành phố Đà Nẵng đã xem xét và thông qua Nghị quyết về số lượng hợp đồng lao động thực hiện công việc chuyên môn, nghiệp vụ theo Nghị định số 111/2022/NĐ-CP tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập. Theo đó, số lượng hợp đồng được bổ sung tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục và đào tạo công lập trên địa bàn thành phố Đà Nẵng năm học 2025- 2026 là 1.764 chỉ tiêu. Đây được xem là một quyết sách nhằm góp phần giải quyết vấn đề bức thiết về tình trạng thiếu giáo viên hiện nay, đặc biệt là giáo viên miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Giám đốc Sở GD&ĐT Lê Thị Bích Thuận cho biết thêm, ngành giáo dục thành phố đề ra mục tiêu đến năm 2030, 100% học sinh trung học phổ thông có khả năng sử dụng thành thạo các công cụ học tập trực tuyến, nắm vững các kỹ năng số cơ bản; 100% trường phổ thông ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giảng dạy; ít nhất 50% bài giảng được số hóa và 70% học sinh, sinh viên thành phố có cơ hội tiếp cận các khóa học trực tuyến chất lượng quốc tế.

Để thực hiện đạt được những mục tiêu trên sẽ còn nhiều khó khăn, vướng mắc, nhưng cho thấy sự quyết tâm cao của chính quyền thành phố Đà Nẵng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt là giáo dục miền núi.

Có thể nói, đầu tư cho giáo dục là chìa khóa nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kế cận có trình độ chuyên môn cao, bản lĩnh chính trị vững vàng, dám nghĩ đúng, dám làm đúng, sẵn sàng đảm nhận trọng trách quản lý, điều hành sự phát triển của địa phương.

Bên cạnh đó, giáo dục còn góp phần hình thành lực lượng lao động trẻ, dồi dào, có trình độ, đủ khả năng tiếp cận và ứng dụng thành tựu khoa học – công nghệ vào sản xuất, từng bước thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, manh mún, hướng đến phát triển bền vững.

Trong điều kiện nguồn nhân lực chất lượng cao ở miền núi còn thiếu hụt, đây là yêu cầu bức thiết cần sớm triển khai để góp phần hình thành lực lượng lao động trẻ ở vùng cao có khát vọng đổi mới sáng tạo, ý chí vươn lên và tinh thần làm giàu chính đáng, là thế hệ kế cận tiếp nối, dựng xây quê hương ngày càng giàu đẹp giữa đại ngàn.

Đầu tư cho giáo dục miền núi không chỉ là trách nhiệm, mà còn là chiến lược phát triển bền vững, là cách để khơi dậy tiềm năng con người – nguồn lực quý giá nhất trong quá trình dựng xây quê hương tiến bước vào kỷ nguyên mới. Với vùng Tây thành phố khi tri thức được gieo mầm nơi những bản làng xa xôi, cũng là lúc niềm tin, khát vọng và cơ hội vươn lên lan tỏa, tạo động lực mạnh mẽ phát triển, mở ra con đường để mọi trẻ em – dù sinh ra ở đâu – đều có cơ hội học tập, trưởng thành và góp phần phát triển vùng Tây.

CỔNG TTĐT TP