Trần Văn Dư (1839 - 1885) - Cổng thông tin điện tử thành phố Đà Nẵng

Trần Văn Dư (1839 - 1885)

Trần Văn Dư còn có tên là Trần Dư, tự Hoán Nhược, sinh năm Kỷ Hợi (1839) tại làng An Mỹ Tây, huyện Hà Đông, nay là xã Tam An, thị xã Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, trong một gia đình nho học.

Thời tuổi trẻ, rất hiếu học và thông minh. Năm 19 tuổi đỗ tú tài, 27 tuổi đỗ cử nhân (1868), 35 tuổi đỗ tiến sĩ khoa Ất Hợi (1875). Ban đầu được bổ làm Hành tẩu Viện Cơ mật, Thừa biện bộ Lại, rồi Tri phủ Ninh Giang (Hải Dương), Tri phủ Quảng Oai (Sơn Tây). Năm 1879, được thăng Hàn lâm viện thị độc sung chức giảng tập Dục đức đường, dạy hoàng tử Ung Chân (sau này là vua Dục Đức) và Ưng Kỵ (sau này là vua Đồng Khánh); rồi làm Án sát An Tịnh (Nghệ An - Hà Tĩnh), Biện lý bộ Lại, sung Thương bạc sự vụ, tước Hồng lô tự khanh.

Ông thuộc phái chủ chiến, chống lại đường lối đầu hàng của triều đình Nguyễn lúc bấy giờ. Năm 1884, được bổ Chánh sơn phòng sứ Quảng Nam. Việc đầu tiên của ông là tâu xin triều đình cho tu sửa sơn phòng, tích trữ muối, gạo để “củng cố thế lực phía Tả kỳ được mạnh lên”.

Triều đình Huế (Đồng Khánh đã được Pháp đưa lên ngôi vua) thấy việc cử Trần Văn Dư làm Sơn phòng sứ Quảng Nam là điều bất lợi cho xu thế “hợp tác” giữa Nam triều và Pháp, nên đã ra dụ hoán đổi ông vào làm Bố chánh Bình Thuận, và cử phó bảng Nguyễn Đình Tựu thay. Trần Văn Dư đã khước từ không nhận triều chỉ, tuy vậy ông vẫn bàn giao chức vụ theo chỉ dụ, rồi bỏ về không hợp tác với chính quyền mới.

Tháng 12-1885, quân Pháp và quân Nam triều bao vây tấn công sơn phòng Dương Yên, nghĩa quân bị tổn thất nặng nề. Trong hoàn cảnh khó khăn, Trần Văn Dư bàn giao quyền lãnh đạo Nghĩa hội lại cho Nguyễn Duy Hiệu, tự mình lên đường trở ra kinh để gặp vua Đồng Khánh, với tư cách của một tiến sĩ, một thầy cũ của vua (phụ đạo giảng tập) để thương lượng, nhằm tìm một giải pháp cứu vãn tình thế. Không ngờ trên đường ra Huế, khi vừa đến tỉnh thành La Qua, gặp tuần vũ Châu Đình Kế (nguyên trước cũng đứng trong hàng ngũ chống Pháp như ông, từng theo theo Tôn Thất Thuyết hộ giá vua Hàm Nghi ra Tân Sở) lúc này đã trở mặt, bắt giữ ông lại, xem ông như tướng giặc. Họ Trần đã tức khí mắng nhiếc Châu Đình Kế là cam tâm làm tay sai cho giặc. Kế không chịu thua, đã báo cho tên chỉ huy Pháp ở trong thành là đã bắt được tướng giặc lợi hại, nguy hiểm. Tên chỉ huy Pháp đã dùng quân luật thời chiến đem Trần Văn Dư bắn ngay ở góc tỉnh thành. Hôm ấy là ngày 13-12-1885.
Ghi nhận những đóng góp của ông, chính quyền thành phố Đà Nẵng đã quyết định đặt tên một con đường mang tên Trần Văn Dư dài 200m, rộng 5m, từ đường 2 tháng 9 qua đường Tống Phước Phổ tới đường Núi Thành nối với đường Châu Thượng Văn vào khu tập thể Hòa Cường, quận Hải Châu.

Cổng TTĐT thành phố

Danh nhân

Ý KIẾN CỦA BẠN

Ý KIẾN BẠN ĐỌC

Chưa có bình luận ý kiến bài viết!

CÁC TIN KHÁC

Nguyễn Văn Thoại (1761 - 1829)

Ông Ích Đường (1890-1908)

Lê Thị Dãnh (? - 1968)

Một vài mẩu chuyện về cụ Huỳnh Thúc Kháng

Niên biểu Phan Châu Trinh (1872-1924)

Giới thiệu Danh nhân Quảng Nam Đà Nẵng

TIN ĐỌC NHIỀU

Mối quan hệ giữa cụ Huỳnh Thúc Kháng với Bác Hồ

Có thể nói rằng từ lúc mới bước vào con đường cứu nước, cứu dân cho đến trước Cách mạng Tháng Tám-1945, cụ Huỳnh Thúc Kháng vẫn luôn theo đuổi chủ nghĩa dân quyền đi theo lối cách mạng công khai- và chỉ muốn dựa vào cải cách để đưa đất nước tiến lên, mà công việc trước mắt- theo cụ, là phải lo việc "vớt chìm chữa cháy" trong tình trạng đất nước "vàng đá hỗn hào!tai mắt lầm lạc". Dầu rằng trong khoảng thời gian ấy, càng về giai đoạn sau, nhất là sau khi báo Tiếng dân bị đóng cửa thì cụ càng thất vọng với đường lối mà mình đã đi.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=e898279d-ccdb-41e9-9438-a410f2f62c2e, id=664160, resourcePrimKey=664161, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Mon Jun 08 07:06:21 ICT 2020, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=664159, version=1.0, urlTitle=nguyen-van-thoai-1761-1829-i, content=

false

<html dir="ltr"> <head> </head> <body> <img width="250" height="188" src="https://docs.portal.danang.gov.vn/images/images/Nam%202012/Thang%203/Nguyen%20Van%20Thoai.JPG" alt="" /> Năm 16 tuổi (1777), đầu quân theo Nguyễn Ánh sang Bangkok (Thái Lan), về nước dẫn quân đi đánh Tây Sơn, làm Khâm sai cai cơ, rồi Khâm sai thống binh cai cơ, được phong tước Hầu (nên về sau thường gọi là Thoại Ngọc Hầu). Năm 1789, làm Phó quản doanh được thăng Khâm sai thượng đạo bình Tây tướng quân. Năm 1799, được cử đi công cán ở Viên Chăn (Lào). Sau khi Nguyễn Ánh lên ngôi vua (1802), ông được thăng Khâm sai thống binh cai cơ trông coi việc ở Bắc Thành, rồi lãnh Trấn thủ Lạng Sơn. Được điều đi làm Trấn thủ Định Tường, rồi được cử làm Thống quân biền binh bảo hộ Cao Miên. Năm 1818, được bổ làm Trấn thủ Vĩnh Thanh (nay là Long Xuyên - Cần Thơ). Tại đây, ông cùng quan quân sở tại thiết kế và điều hành dân binh đào kênh Đông Xuyên (ở Long Xuyên). Kênh này sau khi hoàn thành được đặt tên là Thoại Hà. Năm Minh Mạng thứ nhất (1820), ông điều khiển 80.000 nhân công làm việc trong 5 năm liền (1820-1824) để đào con kênh nối Châu Đốc với Hà Tiên, dẫn nước ra biển phía Tây. Đây là công trình lớn do ông thiết kế và chỉ huy thành công, đã mang lại kết quả to lớn trong công cuộc khai phá miền Hậu Giang. Nhân dân vui mừng, triều đình hoan hỉ. Vua Minh Mạng ban sắc đặt tên kênh này là Vĩnh Tế hà (tên của vợ ông Châu Thị Vĩnh Tế) và đặt tên cho ngọn núi nhìn xuống con kênh là Thoại Sơn (tên nôm là núi Sập). Nguyễn Văn Thoại còn có công mộ dân khẩn hoang ở vùng An Hải, Châu Đốc, biến vùng đất hoang vu nơi biên giới thành trù phú, dân cư ngày một đông đúc, an vui. Nguyễn Văn Thoại là một nhân vật tài kiếm văn võ, một nhà hoạt động chính trị ngoại giao xuất sắc, (hai lần được cử làm Bảo hộ Cao Miên), khi sang Viên Chăn, lúc được cử ra giải quyết vấn đề biên giới phía Bắc (Lạng Sơn), khi về trấn ngự biên giới Tây Nam. Ông còn là doanh điền, một nhà hoạt động kinh tế có tầm nhìn chiến lược và có đầu óc tổ chức giỏi. Ông mất ngày mồng 6 tháng 6 năm Kỷ Sửu tại nhiệm sở Châu Đốc, thi hài được an táng bên chân núi Thoại Sơn. Tưởng nhớ công lao và sự nghiệp của ông, nhân dân lập lăng thờ. Lăng Thoại Ngọc Hầu được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là di tích văn hóa - lịch sử cấp quốc gia. Tại phường An Hải, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng, đền thờ Thoại Ngọc Hầu được xây dựng rất khang trang. Ghi nhận những đóng góp của ông, chính quyền thành phố Đà Nẵng đã quyết định đặt tên một con đường mang tên Nguyễn Văn Thoại dài 2.010m, rộng 8m, từ ngã tư đường Ngô Quyền đến nhà khách của Quân khu V (thường gọi là T.20), chạy dọc ven theo bãi tắm Mỹ Khê đến giáp đường Nguyễn Công Trứ. Cổng TTĐT thành phố   </body></html>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=true, smallImageId=0, smallImageURL=/images/image/2148022.JPG, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012}

Nguyễn Văn Thoại (1761 - 1829)

Ông quê làng Bắc Mỹ An, huyện Diên Phước, trấn Quảng Nam, nay là phường Bắc Mỹ An, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng. Tên thật là Nguyễn Văn Thụy, do kỵ húy mà đổi là Thoại. Thời niên thiếu, Nguyễn Văn Thoại cùng gia đình di cư vào Nam đời chúa Nguyễn Phúc Khoát (1738-1765), sống tại làng Thới Bình, trên cù lao Dài, nay thuộc huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=07dbcfc4-5d5d-47c7-bb0d-a2c6b4d64b76, id=668850, resourcePrimKey=668851, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=668849, version=1.0, urlTitle=nien-bieu-phan-chau-trinh-1872-1924-i, content=

false

<html dir="ltr"> <head> </head> <body> I. Thời niên thiếu và học tập: -1872 : Phan Châu Trinh sinh ngày 9/9 tại làng Tây Lộc, huyện Tiên Phước, nay là xã Tam Phước huyện Tam Kỳ tỉnh Quảng Nam. -1873 : Ngày 20/11 Pháp chiếm Hà Nội lần thứ nhất- Nguyễn Tri Phương tuẫn tiết. -1874 : Ngày 15/3 Hòa ước Giáp Tuất -1881 : Phan Châu Trinh bắt đầu đi học với thầy đồ trong làng -1882 : Pháp chiếm Hà Nội lần hai- Hoàng Diệu tuẫn tiết -1883 : Thuận An thất thủ- Hòa ước Quý Mùi -1884 : Hòa ước Giáp Thân công nhận sự “bảo hộ” của nước Pháp đối với Trung và Bắc kỳ -1885 : Kinh thành thất thủ, vua Hàm Nghi xuất bôn, phong trào Cần Vương khởi phát. Phan Châu Trinh bỏ học theo cha vào núi tham gia Nghĩa hội. -1887 : Thân sinh Phan Châu Trinh mất, Nghĩa hội thất bại, Phan Châu Trinh trở về làng. -1888 : Bắt đầu đi học lại -1892 : Kết giao với Huỳnh Thúc Kháng -1894 : Phan Châu Trinh đi thi hương lần đầu được vào trường nhì. Trung – Nhật chiến tranh -1896 : Lấy vợ -1897 : Đi thi hương hỏng trường ba, sinh con đầu lòng là Phan Châu Dật -1898 : Vào trường tỉnh học với cụ Mã Sơn Trần Đình Phong, kết giao với Trần Quý Cáp, Ngũ phụng tề phi Quảng Nam ở khoa thi hội. Trung Hoa có chính biến Mậu Tuất -1900 : Đỗ cử nhân. Ở Trung Hoa liên quân Anh- Pháp vào Bắc Kinh -1901 : 29 tuổi, đỗ Phó bảng II. Thời kỳ hoạt động trong nước: -1903 : Làm Thừa biện Bộ Lễ ở kinh đô Huế. Học Tân học -1904 : Giao thiệp với Phan Bội Châu và Nguyễn Thành. Chiến tranh Nga- Nhật. Huỳnh Thúc Kháng và Trần Quý Cáp đều thi đỗ tiến sĩ. Phan Châu Trinh từ quan. -1905 : Phan, Trần, Huỳnh nam du. Sáng tác bài thơ Chí thành thông thánh. -1906 : Phan Châu Trinh ra Bắc, đến Nghệ Tĩnh, Hà Nội, Yên Thế, kết giao với Ngô Đức Kế và nhóm sĩ phu Đông Kinh Nghĩa Thục, đàm đạo với Hòang Hoa Thám. Sau đó ông sang Tàu gặp Phan Bội Châu ở Quảng Châu rồi cùng Phan Bội Châu sang Nhật Bản. Từ Nhật về cụ viết Thư gửi Chính phủ Pháp tại Đông Dương. -1907 : Hoạt động vận động Duy tân tại Quảng Nam. Diễn thuyết tại Đông Kinh Nghĩa Thục Hà Nội. -1908 : Đông Kinh Nghĩa Thục bị đóng cửa. Phong trào chống thuế ở Trung Kỳ. Phan Châu Trinh bị bắt tại Hà Nội, giải về Huế rồi đày ra Côn Lôn -1910 : Được tha nhờ sự can thiệp của Hội Nhân quyền tại Pháp nhưng bị an trí tại Mỹ Tho. Cụ xin đi Pháp III. Thời kỳ hoạt động ở Pháp -1911-1914 : Đấu tranh với Chính phủ Pháp đòi trả tự do cho các nhân sĩ Việt Nam và cải cách chế độ thuộc địa. Viết điều trần gửi Hội Nhân quyền, Trung kỳ dân biên thủy mạt ký, Đông dương chính trị luận, Pháp Việt hiệp hậu chi tân Việt Nam, truyện thơ Giai nhân kỳ ngộ… Giao thiệp với Nguyễn Tất Thành (Nguyễn Ái Quốc) - 1914 : Chiến tranh Pháp- Đức. Bị giam ở ngục Santé 9 tháng. Sáng tác Santé thi tập - 1915-1922 : Ra tù, làm ăn sinh sống và họat động chính trị. Từ 1917 trở đi giao thiệp rất mật thiết với Phan Văn Trừong và Nguyễn Ái Quốc. - 1918 : Hòa nghị Versailles, Nguyễn Ái Quốc gửi yêu sách của các dân tộc thuộc địa. - 1922 : Hội chợ thuộc địa Marseille, Phan Châu Trinh gửi thư thất điều cho vua Khải Định. - 1925 : Về nước cùng Nguyễn An Ninh. IV. Những năm tháng cuối. - 1925 : Diễn thuyết tại Hội Thanh niên Sài Gòn về Quân trị chủ nghĩa và dân trị chủ nghĩa, Đạo đức và luân lý Đông tây. - 1926 : Ngày 24/3 từ trần hồi 9h30 tối tại Sài Gòn sau một thời gian lâm trọng bệnh. Toàn dân cả nước thương tiếc và để tang. Cổng TTĐT thành phố   </body></html>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=false, smallImageId=0, smallImageURL=, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012}

Niên biểu Phan Châu Trinh (1872-1924)

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=708b9da9-4fa4-4841-b991-e5f2dbba3fdb, id=670453, resourcePrimKey=670454, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=670452, version=1.0, urlTitle=ong-ich-duong-1890-1908-i, content=

false

<html dir="ltr"> <head> </head> <body> Năm 1905 – 1906, từng theo chân Phan Châu Trinh vào Nam, ra Bắc vận động Duy Tân cải cách, đã từng vào đến căn cứ Phồn Xương của Hoàng Hoa Thám (1858 – 1913) trong núi rừng Yên Thế (Bắc Giang) để tìm hiểu việc tổ chức kháng chiến chống Pháp. Năm Mậu Thân (1908), hưởng ứng phong trào chống sưu thuế Trung Kỳ, Ông Ích Đường chỉ huy nhân dân Hòa Vang đi chống sưu thuế, đồng thời đi vây bắt viên quan “sâu dân mọt nước” tên là Lãnh Điềm. Song việc không thành, vì chính quyền thực dân Pháp kịp đưa quân tới đàn áp. Bị truy nã, Ông Ích Đường tạm lánh nơi nhà Mạc Quý, người cùng học võ một thầy. Không ngờ Mạc Quý phản bội, mật báo với quân Pháp. Ông Ích Đường bị bắt và bị chém chết khi mới 18 tuổi (1908). Để trả thù và để uy hiếp tinh thần nhân dân, chúng đem ông ra chém nơi bến sông cạnh chợ Thúy Loan, giữa buổi sáng chợ đông. Tương truyền, trước khi bị hành hình, ông bày tỏ ý chí can trường, bất khuất, dõng dạc tuyên bố trước bọn đao phủ: Giết Đường này sẽ có nhiều Đường khác Còn mía thì còn đường, còn giặc thì còn Đường. Bà con chứng kiến buổi hành quyết ông kể lại rằng nhiều người đã khóc khi ông nói lời từ biệt. Tất cả những chủ sạp bán vải ở chợ Thúy Loan đã đem những cây vải trắng, xé thành từng đoạn, phân phát cho mọi người bịt lên đầu, để tang Cậu Đường. Bà con ta đi chợ về, tỏa khắp các làng quê, đầu đội khăn tang, đã gây nên một ấn tượng sâu đậm về một con người nghĩa khí. Truyền thuyết về cái chết của Ông Ích Đường lưu truyền trong dân gian còn kể lại rằng sau khi đầu ông vừa rụng xuống dưới lưỡi dao oan nghiệt, thì trời đang nắng bỗng nhiên tối sầm cả lại, dường như trời đất cũng động lòng vì sự ra đi của một anh hùng vừa 18 tuổi. Nhân dân địa phương đã lập miếu thờ ông ngay bên chợ Thúy Loan. Hiện nay, ngôi miếu vẫn còn. Ghi nhận những đóng góp của ông, chính quyền thành phố Đà Nẵng đã quyết định đặt tên một con đường mang tên Ông Ích Đường dài hơn 1.500m, rộng hơn 6m, từ phía nam sân bay Đà Nẵng và Nhà máy dệt Hòa Thọ, qua UBND huyện Hòa Vang, đến đầu cầu Cẩm Lệ. Cổng TTĐT thành phố   </body></html>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=false, smallImageId=0, smallImageURL=, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012}

Ông Ích Đường (1890-1908)

Ông sinh tại làng Phong Lệ, xã Hòa Thọ, huyện Hòa Vang, tỉnh Quảng Nam (nay thuộc Phường Hoà Thọ, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng).Ông là cháu nội danh tướng Ông Ích Khiêm. Theo Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam, thì Ông Ích Đường là người giỏi văn võ, có chí lớn, có tính phóng khoáng, có đức độ bậc trượng phu, thường binh vực kẻ nghèo yếu, chống lại bọn cường hào ác bá.

{mvccVersion=1, ctCollectionId=0, uuid=bf7afe34-0e1e-49bd-a826-a9ec36afe7d5, id=590702, resourcePrimKey=590703, groupId=37638, companyId=37610, userId=408547, userName=Admin Data, createDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, modifiedDate=Tue Mar 20 00:00:00 ICT 2012, folderId=0, classNameId=0, classPK=0, treePath=/, articleId=590701, version=1.0, urlTitle=huynh-thuc-khang-1876-1947-i, content=

false

<html dir="ltr"> <head> </head> <body> Cụ nổi tiếng thông minh học giỏi nhớ lâu, 15 tuổi kết giao với Phan Chu Trinh, 18 tuổi kết giao với Trần Quý Cáp. Năm 1900, Cụ đậu giải Nguyên, năm 1904 đậu Tiến sĩ, trở thành một trong “tứ hổ” Trung Kỳ nổi tiếng thời ấy. Thời gian thi học ở kinh đô Huế, qua người bạn thâm giao Phan Châu Trinh lúc ấy đang làm quan ở Bộ lễ Huỳnh Thúc Kháng có dịp tiếp xúc với các nho sĩ tân học có tư tưởng cách mạng như Phan Bội Châu, Đào Nguyên Phổ… được đọc Tân Thư và hấp thụ tư tưởng văn minh dân quyền. Vốn không ham quan tước, lại chịu ảnh hưởng tây học nên sau khi thi đõ đại khoa, Huỳnh Thúc Kháng không ra làm quan mà cũng như Trần Qúy Cáp, cụ trở về làng ẩn cư. Năm sau, 1905, Phan Châu Trinh từ quan rồi cả ba cụ cùng làm một cuộc Nam du xem xét tình hình, đề xướng tân học. Lúc đi ngang tỉnh Bình Định, gặp kỳ khảo hạch thí sinh, cụ Huỳnh làm bài phú Lương Ngọc danh sơn nội dung mạt sát khoa cử, cổ xúy tân học, vang dội một thời. Từ cuộc Nam du trở về cụ Huỳnh chuyên lo vận dụng nhân dân thay đổi lối sống, mặc âu phục, cắt tóc ngắn, cùng các thân sĩ chung sức lập các hội buôn, hội nông, hội trồng quế, xây trường học, thư viện.  Cụ đến khắp các địa phương trong tỉnh diễn thuyết, hô hào Duy Tân. Năm 1908, vụ kháng thuế nổ ra ở Quảng Nam rồi lang rộng các tỉnh miền Trung, cụ Huỳnh cùng thân sĩ các tỉnh bị thực dân Pháp và triều đình Huế bắt đày ra Côn Đảo với án chung thân… Cuộc đời 13 năm Côn Đảo của cụ sau đó là cả một quá trình rèn luyện trong nhà tù mà cụ gọi là “ trường học thiên nhiên” khắc nghiệt. Khi cụ ra khỏi tù thì tình hình trong nước và thế giới đã có nhiều thay đổi. Chính phủ bù nhìn Nam triều và thực dân Pháp nhất là toàn quyền Pasquier nhiều lần tìm cách mua chuộc lôi kéo cụ ra công tác với chúng nhưng Huỳnh Thúc Kháng thẳng thắn cự tuyệt. Phan Châu Trinh ở Pháp về Sài Gòn, cụ Huỳnh có vào thăm và vĩnh biệt. Năm 1926, thực dân Pháp cải tổ Hội đông tư vấn bù nhìn tróc sơn thành Viện dân biểu Trung kỳ để dễ tiếp tục chính sách mị dân, cụ Huỳnh Thúc Kháng ra ứng cử với tư cách người đứng giữa hai phái trí thức cựu nho ( nho học) và tân học ( tây học). Cụ trúng cử và giữ chức Nghị trưởng. Hoài vọng của cụ là sử dụng viện dân biểu này như một diễn đàn đấu tranh công khai đòi thực dân Pháp phải cải cách dân chủ, mở rộng chính sách cai trị, bảo vệ quyền lợi dân tộc. Nhưng Viện Dân biểu do Pháp nặn ra này chỉ là tổ chức bù nhìn, một chiêu bài phục vụ  cho chúng nên thời gian cụ Huỳnh làm Viện trưởng, những xung đột của cụ và nhà cầm quyền thực dân diễn ra ngày càng gay gắt, biểu hiện thành các vụ xung đột “ Huỳnh Thúc Kháng-d’Elloy” và “ Huỳnh Thúc Kháng-Jaboille”. Xét thấy không thể tiếp tục đấu tranh nghị trường  với thực dân, cụ Huỳnh khẳng khái từ chức năm 1928. Thời gian cụ làm Viện trưởng dân biểu theo sự ủy thác của cụ Phan Bội Châu và các đồng nhân, cụ Huỳnh đứng ra tổ chức tờ báo Tiếng Dân, tờ báo đầu tiên ở miền Trung, do cụ làm chủ nhiệm kiêm chủ bút, số đầu tiên ra ngày 10-8-1927. Từ đây đến ngày 28-4-1943 khi bị đóng cửa, báo Tiếng Dân với nhà báo Huỳnh Thúc Kháng đã góp phần vào việc giáo dục quần chúng đấu tranh công khai tố cáo chính sách thống trị của chính phủ Pháp, vạch mặt bọn Việt gian cùng những thủ đoạn mị dân của chúng, đòi hỏi dân chủ dân sinh. Trong không khí ngột ngạt của kinh đô Huế và toàn xứ Trung Kỳ, tờ báo là một làn gió mát rất được độc giả hoan nghênh. Từ năm 1940, phát xít Nhật đặt chân đến Việt Nam, thực dân Pháp đầu hàng. Để thành lập một chính quyền tay sai bản sứ phục vụ cho mưu đồ Đại Đông Á, biết cụ Huỳnh có uy tín lớn trong nhân dân, bọn Nhật nhiều lần tìm cách mời cộng tác, lấy danh nghĩa Cường Để viết thư cho cụ để dụ dỗ cụ Huỳnh ra làm việc với Nhật nhưng trước sau cụ vẫn một mực cự tuyệt. Năm 1943, Nhật hất cẳng Pháp, Bảo Đại đứng đầu chính phủ bù nhìn lại mời cụ Huỳnh ra thành lập Nội Các, cụ Huỳnh chẳng những từ chối mà còn viết thư thẳng thắn khuyên Bảo Đại thoái vị giao quyền cho nhân dân. Những chiêu bài “Việt Nam độc lập” mà Phát xít Nhật dựng lên đã bao lần không đánh lừ được cặp mất tinh đời đã rằng luyện lâu dài trong đấu tranh chính trị công khai của cụ. Chỉ đến mùa thu năm 1945, nhân dân ta làm cuộc Cách Mạng Tháng Tám, cụ Huỳnh Thúc Kháng mới nhìn thấy độc lập thật sự, cụ mới sung sướng thật sự. Trong ngày giỗ lần thứ 5 cụ Phan Bội Châu, cụ Huỳnh nói: “Ất Dậu trước (1885) đến Ất Dậu này (1945) thật khác xa. Trước là kinh thành thất thủ, là mất nước, nay là cách mạng, là giải phóng. Cái hoài bão của hai cụ đến đây rõ là được thực hiện. Cụ Sào Nam thì dân tộc chủ nghĩa cụ, Tây Hồ thì dân chủ chủ nghĩa. Đời tôi đến đây thấy được cái kết quả mà bình sinh hai cụ mong ước, như thế là được rồi.” Hào hứng trước vận hội mới của dân tộc, khát khao đóng góp phần tâm lực cuối cùng cho quê hương đất nước, lại được chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mời tham gia chính phủ liên hợp kháng chiến nên tuy tuổi đã “cổ lai hy”, cụ Huỳnh vẫn nhiệt tình nhận chức bộ trưởng Nộ vụ. Ngoài ra còn là người sáng lập và hội trưởng Hội liên Hiệp quốc dân Việt Nam tức mặt trận Tổ Quốc ngày nay. Tháng 6 – 1946,  Hồ Chủ tịch đi Pháp cử cụ Huỳnh làm Quyền Chủ tịch nước, nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Thời gian này cụ có những đóng góp quan trọng trong việc điều hành bộ máy nhà nước còn mới mẻ và xử lý đúng đắn mọi vấn đề, nội chính, ngoại giao. Cuộc kháng chiến, toàn quốc bùng nổ cuối năm 1946, chính phủ Trung ương cử cụ đi kinh lý miền Trung. Với tư cách Hội trưởng Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam, hưởng ứng “lời kêu gọi toàn quốc bùng nổ kháng chiến” của Hồ Chủ Tịch, Cụ Huỳnh cũng phát đi bức thư “Kính cáo đồng bào phụ lão kháng chiến thư” kêu gọi toàn dân đoàn kết chặt chẽ thành một khối quyết sống chết với kẻ thù. Trên đường công tác đến Quảng Ngãi cụ bị ốm nặng. Tuổi cao sức yếu, biết mình không qua khỏi, cụ bình tĩnh gửi điện vĩnh biệt Hồ Chủ Tịch, chào  anh em binh sĩ và anh em các đảng phái tôn giáo vào ngày 21- 4- 1947, thọ 71 tuổi. Lễ tang cụ Huỳnh được tổ chức trọng thể thành quốc tang đầu tiên của nhà nước ta. Phần mộ cụ hiện vẫn còn trên núi Thiên Ấn thuộc tỉnh Quãng Ngãi Tuy không có chủ ý xây dựng thơ văn thành sự nghiệp, Huỳnh Thúc Kháng vẫn viết rất nhiều, để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ thuộc nhiều thể loại, tiêu biểu nhất là: 1. Thi tù tùng thoại 2. Vụ chống thuế ở Trung kỳ 3. Phan Tây Hồ tiên sinh lịch sử 4. Huỳnh Thúc Kháng tự truyện 5. Bức thư bí mật gửi Cường Để 6. Một ít dật sự trên đoạn đường lịch sử cách mệnh Việt Nam Cùng nhiều bài xả thuyết, bình luận trên báo Tiếng Dân Những tác phẩm này hiện nay đã được sưu tầm và phổ biến đầy đủ, là một nguồn dữ liệu,văn liệu quan trọng giúp ích rất nhiều cho việc nghiên cứu, tìm hiểu về một thời kỳ đầy biến động lịch sử và văn học nước ta. Ghi nhận những đóng góp của ông, chính quyền thành phố Đà Nẵng đã quyết định đặt tên một con đường mang tên Huỳnh Thúc Kháng dài 550m, rộng 6m, nối đường Lê Đình Dương với đường Chu Văn An thuộc quận Hải Châu. Cổng TTĐT thành phố   </body></html>

, DDMStructureKey=41537, DDMTemplateKey=102007, defaultLanguageId=vi_VN, layoutUuid=, displayDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012, expirationDate=null, reviewDate=null, indexable=true, smallImage=false, smallImageId=0, smallImageURL=, lastPublishDate=null, status=0, statusByUserId=408547, statusByUserName=Admin Data, statusDate=Thu Mar 15 00:00:00 ICT 2012}

Huỳnh Thúc Kháng (1876-1947)

Cụ Huỳnh Thúc Kháng lúc nhỏ tên là Huỳnh Hanh, tự Giới Sanh, hiệu Minh Viên, sinh tháng 10/1876 (Tự Đức 19) tại làng Thạnh Bình, tông Tiên Giang Thượng, huyện Hà Đông, (nay là Tiên Phước), tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng trong một gia đình nông hào, gốc Nho học.