Lãnh đạo huyện Hòa Vang tặng hoa chúc Lễ hội Mục Đồng làng Phong Lệ năm 2024

Ban quản lý di tích Đình Thần Nông nhận bằng vinh danh của Trung tâm Nghiên cứu và phát triển văn hóa Hùng Vương - Chi nhánh Quảng Nam - Đà Nẵng vì đã có công phụng cúng, tu bổ và phát huy di tích Đình Thần Nông.

Lễ hội Mục Đồng gắn với Đình Thần Nông (thuộc làng Phong Lệ, xã Hòa Châu) là lễ hội độc đáo, duy nhất trên toàn quốc nhằm tôn vinh giới trẻ chăn trâu.  Lễ hội Mục đồng gắn với Đình Thần Nông, làng Phong Lệ - ngôi đình tọa lạc giữa trung tâm của xã Hòa Châu với thế tựa núi, tựa biển và được UBND thành phố công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố ngày 14-6-20217. 

Theo truyền khẩu,  làng Phong Lệ xưa có một cồn cỏ. Ngày nọ, có người xua đàn vịt lên cồn, chân vịt bỗng bị dính chặt xuống đất như có bàn tay ai đó níu lại. Người dân cho rằng có thần linh giáng hạ nên chẳng ai dám bén mảng đến cồn. Từ đó, cồn có tên là Cồn Thần. Một hôm, có đàn trâu đi lạc lên cồn, đám trẻ chăn trâu đến tìm nhưng không trẻ nào hề hấn gì. Từ đó, tiếng gần đồn xa là Cồn Thần chỉ cho các trẻ chăn trâu đến gần mà thôi. Xóm Cồn về sau được gọi là xóm Đồng, là nơi tụ tập của các mục đồng trong làng. Xuất phát từ câu chuyện lạ lùng ấy, sau nhiều thế hệ dần hình thành một lễ hội dành riêng cho trẻ chăn trâu, gọi là Lễ hội Mục Đồng làng Phong Lệ, diễn ra vào ngày mùng một tháng Tư âm lịch hàng năm. 

Theo các vị cao niên trong làng, Lễ hội mục đồng ban đầu được tố chức vào các năm Tý Ngọ Mẹo Dậu, nghĩa là 3 năm 1 lần, sau giãn dần ra 6 năm, rồi cuối cùng là 12 năm. Lần cuối cùng lễ hội dành cho trẻ chăn trâu này được tổ chức là vào năm Bảo Đại thứ 11 (1936). Sau 70 năm gián đoạn, lễ hội rước Mục đồng được phục dựng và tổ chức 03 lần vào các năm 2007, 2010 và 2014. Nghi thức quan trọng nhất của Lễ hội là rước Thần Nông từ Cồn Thần về đình Thần Nông; tiếp theo là lễ an vị thần; sau cùng là lễ rước Thần Nông dạo đồng Phong Lệ.

Lễ hội truyền thống rước Mục Đồng giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân làng Phong Lệ.Lễ hội là sản phẩm sáng tạo thể hiện sự gắn kết cộng đồng. Bản sắc văn hóa trong Lễ hội rước Mục Đồng đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của người dân làng Phong Lệ. Dù về sau lễ hội không còn được tổ chức thường xuyên như trước, nhưng đình Thần Nông luôn được nhân dân làng Phong Lệ tổ chức lễ bái, thờ cúng, xứng đáng là nơi tôn nghiêm, là di tích đặc biệt của làng. Ngày rằm, mùng một hàng tháng đều cử người dọn dẹp, hương khói chu đáo.

Trẻ chăn trâu là nhân vật chủ chốt của lễ cúng đình và Cồn Thần. Từ việc thu gom vật phẩm trong làng, đến nấu nướng, mua sắm dọn lễ,... đều do trẻ chăn trâu trong làng đảm trách. Các chức sắc cao niên trong làng chỉ đạo văn tế lễ. Sau lễ cúng tổ chức dọn tiệc ngay tại đình. Toàn bộ trẻ chân trâu và các vị chức sắc cao niên trong làng ngồi dự bình đẳng với nhau, không phân biệt chủ tớ, sang hèn.

Việc phục dựng thành công lễ hội rước Mục Đồng là dịp để tôn vinh nét đẹp văn hóa đa dạng của dân tộc Việt Nam, gìn giữ các giá trị vững bền, sức sống mãnh liệt trong cộng đồng dân cư; Nâng cao nhận thức của người dân trong việc gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, giá trị văn hóa phi vật thể.

Ngày 8-5, lễ hội tiếp tục diễn ra với các nội dung như: lễ cúng Thần Nông; các trò chơi dân gian; thưởng thức ẩm thực...

MAI QUANG